ORTAÇAĞ-YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ

ORTAÇAĞ-YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ
ÜNİTE 5
s.1) İngiltere tarihindeki ilk kadın hükümdar kimdir?
- I. Mary
s.2) I. Mary’nin tarihe ‘kanlı mary’ olarak geçmesinin sebebi nedir?
-Kraliçenin yönetimi yüzünden İngiltere’de isyanlar çıktı ve mezhep savaşları başladı. Sir Thomas Wyat önderliğinde Londra’ya doğru yürüyen Protestanlar, mağlup edildiler. Wyat ve binlerce Protestan öldürüldü. Kraliçe bu uygulamaları yüzünden “Kanlı Mary” diye tarihe geçti.
s.3) ‘Bakire kraliçe’ olarak adlandırılan kraliçe kimdir?
-kraliçe Elizabeth
s.4) İngiltere’nin dünya gücü olmasının yolunu açan hükümdar kimdir?
- kraliçe Elizabeth
s.5) Royal Exchange nedir?
-Krallık borsası demektir. Zengin bir tüccar ve kraliçenin maliye danışmanı olan Thomas Gresham tarafından kurulmuştur.
s.6) ‘v for vendetta’ filmiyle meşhur olan guy fawkes neden idam edilmiştir?
-Barut komplosunda 5 Kasım’da parlamentonun altındaki mahzende barutu ateşlemeye girdiğinde yakalandığından dolayı.
s.7) püriten nedir?
-İngiltere’de 1560’larda papaz cübbeleri üzerine meydana gelen bir tartışma sırasında Protestanlardan bir grup ‘Püriten’ diye adlandırıldı. Püritenizm Hristiyanlığın öz ve esasına uygun tutumun önemini vurgulamakta ve mensuplar› sade bir Hristiyanlığı tercih etmekteydiler. Kendilerine saf, berrak, yani Püriten denilmesinin sebebi de bu tutumlarındandı.
s.8) İngiliz iç savaşına giden süreçte kral ile parlamento arasındaki çatışmanın temel sebepleri nelerdir?
-Britanya iç savaşına giden süreçte, kral ile parlamento arasında iki büyük gerilim noktası bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, parlamentonun yetkisi meselesidir. İngiliz parlamentosunun en temel yetkisi bütçe ile ilgili olup, 1215 Magna Carta Fermanı’ndan beri, kralların keyfi olarak vergi koyma yetkisi bulunmamaktaydı. Eğer, ilgili hükümdarın otoritesi güçlü ve toplumsal memnuniyet iyi düzeydeyse, parlamento adeta bir danışma meclisi gibi hareket ediyor ve hükümdarın taleplerini onaylıyordu. Buna mukabil, eğer, daha zayıf bir hükümdar ve sıkıntılı bir ortam varsa parlamento, krala olan yasal muhalefetin odağı haline gelmekteydi. Krallar, anlaşamadıkları bir meclisle karşılaştıklarında, meclisi feshediyorlar, yeni bir meclis oluşturuyorlar veya meclisi kapalı tutuyorlardı.
s.9) Fransa’da IX. Charles zamanında Protestanlar ve Katolikler arasında yaşanan iç savaş zamanla milletlerarası bir meseleye nasıl dönüşmüştür?
-İspanya ile mücadele halindeki Hollanda’nIn bağımsızlık hareketinin lideri William Orange, Huguenotlar’a destek vermiş ancak ordusunun yetersizliği nedeniyle çekilmişti. İngiltere kraliçesi Huguenotlar’a malî ve siyasî destek sağlarken, Papalık ve ispanya, Katolizm’in beşiği sayılan Fransa’da Kalvenizm’in yayılmaması için krala destek vermekteydiler. Böylelikle başlangıçta bir iç savaş görünümündeki mücadelede zamanla uluslararası bir çatışmaya dönüşmüştür.
s.10) Fransa’da meydana gelen Protestan katliamının adı nedir?
- Saint Barthélemy katliamı
s.11) III. Felipe’nin en meşhur icraatlarından biri hangisidir?
-Moriskolar’ın İspanya’dan sürgün edilmeleridir. Kral, 300 bin Morisko’yu Müslümanlar ile işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Fas ve Tunus’a sürmüştür.
s.12) Hollanda’nın bağımsızlık hareketinin lideri kimdir?
-sessiz William
s.13) Danimarka ve isveç arasında gerçekleşen kuzey savaşlarını başlatan olay nedir?
- Danimarka kralının armasında İsveç’i sembolize eden üç tacın yer alması.
s.14) Gustav Adolf’u dünya tarihinde öne çıkaran özelliği nedir?
- askeri teorisyenliği ve komutanlığıydı.
s.15) Fransa’nın Katolik olmasına rağmen Protestanlar’ı desteklemesinin nedeni nedir?
- Şarlken’in varisi olan İspanya Habsburgları, bütün Avrupa’yı kendi şemsiyeleri altında birleştirmeyi ümit ediyorlar, bu yüzden de Avusturya Habsburgları ile ortak bir sınıra sahip olmayı amaçlıyorlardı. Böyle bir hedefin gerçekleşmesi, Fransa için sonun başlangıcıydı. Bundan dolay› kendisi de Katolik olmasına rağmen Fransa Protestanlara sempati ile bakmaya başlamıştı.
s.16) Vestfalya Antlaşmasından sonra da İspanya’nın savaşmaya devam ettiği ülke hangisidir?
- Fransa
s.17) 17. yüzyıl Avrupa’sında savaş meydanlarında nasıl bir değişim gözlenmektedir, açıklayınız.
- Hafif ateşli silahlar, savaş meydanlarındaki etkinliklerini 16. ve 17. yüzyıllarda tedricen artırmışlardır. 16. yüzyılın başında arkebüz denilen arkaik tüfekler kullanılırken, önce fitilli tüfeğe, 17. yüzyıldan itibaren ise çakmaklı tüfeğe geçilmiştir. Ateşli silahların kullanımının, mızrağa göre daha az fiziksel güç istemesi ve daha etkin kullanılabilmesi, orduların tüfek oranını yavaş yavaş arttırmalarına ve mızrağı terk etmelerine neden olmuştur. Ordular ateş güçlerini arttırmak için, dönüşümlü ateşe dayalı kontramarş veya İsveç salvosu gibi teknikleri uygulamaktaydı.

ORTAÇAĞ YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ (6. ÜNİTE)

**Fronde;sapan demektir.Asiler Mazarin ve taraftarlarını sopalarla taşa tutuyorlardı.

**Fronde İsyanları;(1648-1653)

**Fronde isyanlarının özellikleri;Mazarin’i hedef almışlardır.Vergilere itiraz etmişlerdir.Paris’i ele geçirmişlerdir.İspanya’dan destek görmüşlerdir.Mazarin Fransa Başbakanı,XIV. Louis ‘in tahta çıkmasıyla da isyanın yayılmasında etkili olmuştur.

**Rueil Barışı;1 Nisan 1649’da ailer ile Mazarin imzalamıştır.Frode isyanı bir süreliğine sona ermiştir.

**II. Fronde isyanı;1650-1653 tarihleri arasındadır.

**Colbertizm;Colbert zamanında merkantizm,Fransa’nın resmi siyaseti haline geldiği için Fransız merkantilizmine Colbertizm denmiştir.

**Merkantalizim;Bir ülkenin zenginliği ve gücünün ,sahip olduğu değerli madenlerle ölçülebileceği fikrine dayanan bir ekonomik sistemdir.

**Sebastien Vauban;Avrupa tarihinin en önemli askeri mimarlarından biridir.

**XIV. Louis;mutlakiyetçi bir yönetim anlayışına sahiptir.Versay Sarayı onun döneminde inşa edilmeye başlanmıştır.Onun döneminde merkantilist bir ekonomi anlayışı sergilenmiştir.Kendisine karşı kurulan ittifakları engellemek için paranın gücünü kullanmaya çalışmıştır.

**Gallikanlık;Papalık’ın Fransa kilisesi üzerindeki hakimiyetini kısıtlanıp ,kilisenin krala bağlı kalmasıdır.

**İlk gazete;1631’de Paris’te yayımlanmıştır.Kralın Saray Tarihçisi Renaudot tarafından “Le Gazete” ismiyle çıkarılmıştır.

**Enterdi;Bir ülkenin dinen gayrimeşru bir yönetim her türlü vaftiz,evlenme uygulanmasının geçersiz hale gelmesidir.

**İngiltere’nin resmen Cumhuriyet rejimine geçişini sağlayan kişi ve tarih eşleştirmesi;Oliver Cromwell-1646

**Test Act;Katolik olarak devlet hizmetinde bulunmayı engelleyen bir tasarıdır.

**III. William eşi II. Mary ile birlikte taç giymiştir.

**Bill of Rights;insan hakları ve ifade özgürlüğü konusunda tarihteki en ünlü metinlerden biridir.İngiltere’de eşitliğin ve demokrasinin gelişmesini sağlayan bildirdir.

**Hollanda Prensi III. William İngiltere’yi işgal etmesi için davet edilmiştir.

**İngiltere;Fransa Hollanda mücadelesinde Fransa’ya destek verirken,Dokuz Yıl Savaşları sırasında bu politikasını tamamen değiştirmiştir.

**Dokuz Yıl Savaşları;Ryswick Antlaşması ile son bulmuştur.

**Dokuz Yıl Savaşları ile hakemlik rolünü kaybeden ülke;Fransa

**1686 yılında Fransa’ya karşı oluşturulan Ausburg İttifakı’na katılan devletler;Avusturya,İspanya,Hollanda,İngiltere

**İspanya ile mücadelesi devam eden Fransa ile ittifak antlaşması imzalayan devlet;Rusya

**Status quo ante bellum;Savaş öncesi duruma dönmek.

**Dokuz Yıl Savaşları;Kutsal İttifak Savaşı ya da Augsburg Birliği Savaşı olarak da adlandırılan Dokuz Yıl Savaşı (1688–1697) 17. yy’ın büyük savaşlarından biridir. 

Savaş, Avrupa kıtası merkez olmak üzere İrlanda ve Kuzey Amerika'da yaşanmıştır. İrlanda'da Williamite Savaşı olarak adlandırılan savaş, Kuzey Amerika'da Kral William Savaşı adıyla anılır. Eski kaynaklarda bu savaştan Palatin Savaşıolarak söz edilmektedir.

**17. yy’da bilimsel gelişmeler;

İngiltere’de Francis Bacon Emperizmin,Fransa’da Rene Descartes Rasyonalizmin kurucusudur.

Önemli Matematikçiler;Rene Descartes,Pierre de Fermat,Blaise Pascal,Maclaurin,Parent,Clairault,Euler.

Önemli Fizikçiler;Isaac Newton,Galileo Galilei

Astronomi;Tyco Brache,Johannes Kepler

Tıp Alanında;Dokto Wıllıam Harvey,Antonie van Leewenhoeck

Robert Hooke;mikroskobun ana prensiplerini tespit etmiştir.

ORTAÇAĞ YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ
ÜNİTE 7
s.1) İspanya Veraset Savaşları hangi devletin Avrupa hakimiyetini kırmıştır?
-Fransa
s.2) Utrecht Barışından sonra neden Batı Avrupa’da genel bir barış dönemi başladı?
-Utrecht Barışından sonraki yirmi yılda Batı Avrupa’ya göreceli bir barış dönemi hâkim oldu. Bu yirmi yılda İngiltere, Fransa ve Avusturya aralarında problemleri savaşla değil antlaşmalar yoluyla halletmeye çalıştılar. Bunun en önemli sebebi ise hem kazanan hem de kaybeden devletlerin büyük bir ekonomik yükün altına girmiş olmalarıydı. Bu yirmi yılda Batı Avrupa devletleri ekonomilerini iyileştirmeye ve siyasi istikrarı yeniden sağlamaya gayret ettiler.
s.3) Kuzey Savaşları (1700-1721) ile artık kesin olarak bir Avrupa gücü hâline gelen devlet hangisidir?
-Rusya
s.4) Avusturya, Hanover, Lehistan ve İngiltere’nin katıldığı bir Viyana İttifakını mümkün kılan olay nedir?
-Bu ittifakı mümkün kılan en önemli gelişme ise 1716’dan beri devam eden Avusturya- Osmanlı savaşının, 21 Temmuz 1718 Pasarofça Antlaşması ile Avusturya’nın büyük kazanımlar elde ederek sona ermesiydi.
s.5) Viyana ittifakının en önemli amacı nedir?
-Rusya’nın aşırı güçlenmesini engellemekti.
s.6) büyük petro sürgün yıllarında neler yapmıştır?
-Preabrazenskoye’deki sürgün yılları Petro için oldukça verimli geçti. Petro, burada kendini geliştirdi, Latince, Almanca ve Felemenkçe öğrendi, Avrupa tarihine dair kitaplar okudu ve bu medeniyet hakkındaki bilgisini arttırdı. Okuduğu kitaplar sayesinde Bat› medeniyeti ve modernleşmesine merak duymaya başladı. 
s.7) Büyük Petro daha çok hangi alanda reform yapmıştır?
-askeri
s.8) büyük petro’nun ekonomik açıdan yaptığı reformlar nelerdir?
-Kentlerin gelişmesini sağlamak için tüccar ve zanaatkârlara kendi belediyelerini kurma imkânı sağladı ancak Batılı temelli belediye teşkilatlanması kısa sürede problemlerle karşılaştı. Zira siyasi katılım ve idari özerklik gibi kavramlara uzak Rus toplumunda bunların kabullenilmesi zaman gerektiriyordu. Savaşı finanse etmek için Petro bir dizi ekonomik yeniliğe de imza attı. Bu minvalde lonca sistemini geliştirdi, sanayinin gelişmesine ve millileşmesine çalıştı. Ondan önce Rusya’da sanayi fazla gelişmemişti ve olanlar da yabancılar tarafından işletiliyordu. En önemli sanayi sektörlerini devlet tekeline alan Petro, sübvansiyonlarla yeni sektörlerinde doğmasını sağladı. Tahta çıktığında 21 olan mal çeşidi öldüğünde 200’e çıkmıştı.
s.9) petro’nun yaptığı diğer faaliyetler nelerdir?
-Ülkesinin dış ticaret hacmini yedi kat arttırdı, toprak mülkiyetini yeniden düzenledi ve serflerin sanayi işlerinde çalışmalarını sağladı. Rus takvimini Avrupa’nın kullandığı takvime uygun hale getirdi. Slav alfabesini modernleştirdi. İlk Rus gazetesi Vedemosti’yi yayınlattı. 1724’te Petersburg Bilim ve Sanat Akademisi’ni kurdu. Eğitim sistemini laikleştirdi, Avrupa’ya çok sayıda öğrenci gönderdi, soylular dışındakilere eğitim olanaklarını açtı. Batı dillerinde yayımlanan kitapları Rusçaya çevirtti. Reformları önündeki en büyük engellerden biri olarak gördüğü Ortodoks Kilisesi’ni bir devlet dairesi statüsüne soktu. Bunu da 1700’de ölen patriğin yerine yenisini atamayarak ve kilisenin elindeki mali gücü kısıtlayarak yaptı. Küçük manastırlar kapatılırken, büyük manastırlar da ağır vergi yüklerine tâbi kılındı. Buna mukabil Petro, dünyadaki bütün Ortodoksları Rus Ortodoks Kilisesi’ne bağlamaya gayret etti. Moskova’nın yerini alacak Petersburg kentini kurdu. Bütün bunları yaparak Rusya’yı kapalı bir yapıdan kurtarıp, Avrupa’nın büyük güçleri arasına soktu. Bu yüzden Petro, Rusya’nın kaderini değiştiren adam olarak tarihe geçti.
s.10) Petro’nun reformları daha çok hangi alanda olmuştur ve bunun sebepleri nelerdir?
-Büyük Petro, daha çok askeri reformlara önem verdi. Diğer alanlarda da reform yapılmasına rağmen bunlar güçlü ve merkezi bir devlet kurmak ve bunun bir sonucu olarak da ordunun güçlendirilmesine hizmet etmek adına uygulandı. Petro, Rusya’nın bir Avrupa gücü olması için öncelikle ordusunun güçlü olması gerektiğine inandığından askeri reformlara ağırlık vermiştir.
s.11) Hanover ittifakı hangi devletin aleyhine kurulmuştur?
-Rusya
s.12) 1715’ten itibaren artmaya başlayan İngiltere-Fransa işbirliği hangi antlaşmanın imzalanmasıyla kesin olarak sona erdi?
-16 Mart 1731 İkinci Viyana Antlaşması
s.13) 1731 İkinci Viyana Antlaşması ile oluşan blokta hangi devlet yoktur?
-Fransa
s.14) İspanya Veraset Savaşlarından beri süregelen İspanya-Fransa rekabeti hangi antlaşma ile işbirliğine dönmüştür?
-7 Kasım 1733 Birinci Family Compact
s.15)Lehistan Veraset Savaşları, Avrupa ittifaklar sistemini nasıl etkiledi?
-Lehistan Kralı II. August, 1 Şubat 1733’de vefat ettikten sonra gelişen olaylar 1715’ten itibaren İngiltere ile Fransa’nın oluşturmaya çalıştığı ittifaklar sistemini altüst etti. Avusturya, Rusya ve Prusya bir grup oluştururken, Fransa da buna karşılık İsveç, Danimarka ve Osmanlı İmparatorluğu’nun dâhil olacağı bir ittifak kurmak için çabaladı.
s.16) Avusturya Veraset Savaşları’nın sonuçları nelerdir?
-Avusturya Veraset Savaşları, Prusya’nın bir Avrupa gücü olmaya başladığını gösterdi. Bunu engellemek için Rusya, Avusturya ile 1746’da ittifak antlaşması imzaladı. Savaşın bir diğer önemli sonucu da İngiltere-Fransa mücadelesinin artık kıta Avrupası’ndan ziyade sömürgelerde devam edeceğini ortaya koymasıydı.

ORTAÇAĞ YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ
ÜNİTE 8
S.1) Rus eğitiminde ilk üniversite nerede ve ne zaman kuruldu?
-Rusya’nın ilk üniversitesi 1755’te Moskova’da kuruldu.
s.2) 1748-1755 arası Avrupa’da bir sükûnet döneminin yaşanmasının en önemli sebebi nedir? 
-Avusturya Veraset Savaşları’nın yol açtığı malî krizdi. Bu krizi aşmak için girişimlerde bulunan Avrupa devletleri, muhtemel bir savaş için de ittifak görüşmelerini ihmal etmediler. Bu yüzden 1748-1755 arasındaki dönem, fırtına öncesi sessizliğin yaşandığı bir sükûnet ve toparlanma devresi oldu.
s.3) İngiltere, Westminster Antlaşması ile neyi hedefliyordu?
-İngiltere, bu antlaşma ile hem Prusya Kralı II. Friedrich’in kendisi ile bir ittifak imzalamasını hedefliyor, hem de Fransa’nın Doğu Avrupa’daki etkisini azaltmak istiyordu.
s.4) İngiltere’nin Prusya ile antlaşma imzalamasına en sert tepkiyi kim vermiştir?
-Rusya
s.5) Avrupa’da 1755’te “Diplomatik Devrim” denen gelişmeler zinciri hangi antlaşma ile ve neden başlamıştır?
-Avrupa’da Diplomatik Devrim denen gelişme 16 Ocak 1756’da İngiltere ile Prusya arasında Westminster Antlaşması’nın imzalanmasından sonra başlamıştır. Bu antlaşma ile daha önce oluşmuş ittifaklar sisteminde önce çatlaklar oluştu, ardından da Fransa ve Avusturya gibi iki kadim düşman ülke 1 Mayıs 1756’da Birinci Versay Antlaşması ile ittifak kurdular. Daha sonra bu ittifaka Rusya da katıldı. Böylece Avrupa ittifaklar sistemi yeni bir görünüm kazandı.
s.6) Saksonya’nın Prusya tarafından işgalinin ilk ve en önemli sonuçlarından biri neydi?
-Rusya’nın Fransa-Avusturya ittifakına yönelik tereddütlerinin giderilmesiydi.
s.7) hangi savaş tarihe “Birinci Dünya Savaşı” olarak geçmiştir?
-Avusturya Veraset Savaşları
s.8) Yedi Yıl Savaşlarında Prusya’nın kesin bir mağlubiyet almamasında hangi faktörler etkili olmuştur?
-Yedi Yıl Savaşlarında Avusturya, Rusya ve Fransa orduları ile savaşan Prusya kesin olarak mağlup edilememiştir. Ordusunun büyük bir kısmını kaybetmesine rağmen Prusya yeniden toparlanabilme imkânı bulmuştur. Zira Avusturya, Rusya ve Fransa gibi çıkarları çakışan devletlerden müteşekkil bir ittifakın Prusya’yı tamamen teslim alacak bir organizasyonu yoktu. Daha da önemlisi ittifak devletleri arasında ciddi şekilde irtibat kopukluğu, güç mücadelesi vardı. Bütün bunlar Prusya’ya ayakta kalma ve mücadeleye devam etme imkânı verdi.
s.9) “Kuzey İttifakı” sisteminin fikrî temelleri kim tarafından atılmıştır?
-II. Katerina ve Rusya Dışişleri Bakanı Panin tarafından daha 1763’ten itibaren atılmaya başlanmıştı.
s.10) Prusya, Lehistan’ın birinci ve ikinci taksimini neden istemiştir?
-Prusya Kralı II. Friedrich, Lehistan’ın taksim planını ortaya atarak Avrupa’nın genel bir savaşa sürüklenmesinin önünü almayı hedeflemekteydi. Ayrıca Prusya’nın baskıları sonucu Avusturya ve Rusya’nın taksim planını kabul etmesi hâlinde Prusya’nın nüfuzu ve uluslararası arenadaki otoritesi artacaktı. Bu sebeplerden ötürü Lehistan’ın taksim plan› II. Friedrich için hayatî öneme haizdi.
s.11) 18. yüzyılda Avrupa’da nüfus artışına etki eden neden olmamıştır?
-ittifaklar sisteminde kırılmalar yaşanması
s.12) 18. yüzyılda Avrupa’da tarımın gelişmesine doğrudan etki etmeyen sebep nedir?
-Ulaşım için yeni kanalların açılması
s.13) Avrupa tarımındaki modernleşmenin öncülüğünü yapan ülkeler hangileridir?
-İngiltere Hollanda
s.14) 18. yüzyılda Avrupa nüfus hareketlerinin sonuçları neler olmuştur?
-18. yüzyılda Avrupa’nın nüfusundaki artış sayesinde yavaş yavaş gelişmekte olan sanayi kollarına ucuz iş gücü temin edilebildi. Ayrıca savaşlarda asker teminindeki zorluklar aşılmaya başlandı. Buna rağmen nüfus artışını besleyecek yeterli miktarda gıda ürünü bulunamadığı kıtlık dönemlerinde Avrupa’nın birçok yerinde isyanlar çıktı.
s.15) Mekanik tohum ekme makinesini kim bulmuştur?
-18. yüzyılda Jethro Tull tarafından icat edildi.
s.16) Aydınlanmacı düşünürlerin genel özellikleri nelerdir?
-Aydınlanmacı düşünürlerin ortak özellikleri aklı esas almaları, her şeyin ölçüsü olarak aklı görmeleriydi. Ayrıca hepsi insanın mutlak mutluluğunun nasıl olması gerektiğinin cevabını aramış ve buna dair doğada olduğuna inandıkları kanunlar gibi kanunlar bulmaya çalışmışlardır.