OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 1703-1876

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 1703-1876 1. ÜNİTE  

1-   Osmanlı İmparatorluğu’nun, 18. yüzyılın başında tarihe "Birinci Edirne Vakası" diye geçen 1703 isyanı ile sarsıldığı dönemin padişahı kimdir ?

-         II. Mustafa

2-   Birinci Edirne Vakası’nın sonuçları nelerdir ?

-         II.Mustafa tahtını kardeşi III. Ahmed'e bıraktı

-         Dönemin muktedir şeyhülislamı Feyzullah Efendi linç edildi.

3-   Hangi padişah dışında 18. yüzyılın padişahlarının tamamı II. Mustafa ve III. Ahmet’in oğullarıdır ?

-         III. Selim

4-    Literatürde aydınlanmış padişahlar  olarak resmedilen padişahlar kimlerdir ?

-         III. Selim ve III. Ahmet

5-    Literatürde III. Selim ve III. Ahmet arasında bilinmezliğe mahkum edilen dönemlerin padişahları  kimlerdir ?

-         I.Mahmud, III. Osman, III. Mustafa ve I. Abdülhamid

6-    Batılılaşmanın başlangıcını teşkil eden dönemin adı nedir ?

-         Lale Devri

7-   Türkiye"de batılılaş­manın ilk safhası ve "Türkiye"de sekülarizmin ortaya çıkışı hangi sadrazam döneminde başlamıştır ?

-         Nevşehirli Damat İbrahim Paşa

8-    Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın 1720-1721 de Paris’e elçi sıfatıyla gönderilen zat kimdir ?

-         Yirmisekiz Mehmet Çelebi

9-    Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Paris’ gönderilme sebepleri nelerdir ?

-         Padişahın Kudüs'teki Kutsal Lahit Kilisesi'ni (Saint-Sépulcre) onarmaları için Fransızlara izin verdiğini bildir­mek

-         Fransa'ya verilmiş olan kapitü­lasyonların yenilenmesi konusunu görüşmek

-         Osmanlı yönetimini Fran­sız siyasetinden haberdar etmek

-         Osmanlı-Fransız münasebetlerini güçlendirmek

10-  Literatürde Versay’a benzetilerek yapıldığı ileri sürülen yer neresidir ?

-         Sadabat Köşkü

11-  II. Bayezid devrinden beri imparatorlukta zaten var olan matbaacılık alt yapısına Türkçe harfli ilk matbaayı kazandıran kimdir ?

-         İbrahim Müteferrika

12-  İbrahim Paşa'nın sadareti döneminde tarih, coğrafya,felsefe, matematik ve tıp konularında tercüme edilen kitaplar nelerdir ?

-         Câmiü'd-düvel

-         İkdü'l-cümân fî târih-i ehli'z-zaman

-         Habîbü's-siyer

-         Târih-i âlem-ârâ-yı Abbâsî

-         AcâibüÎ-Letâif Matla'u's-sadeynve mecma'u'l-bahreyn

-         Acâibü'l-makdûr fî nevâib-i Teymur

-         el-Vefafîsireti'l-Mustafa

-         Tarih-i seyyah derzuhur-i Ağvaniyân

-         Mukaddime

-         Miya-Hi'd-düvel ve misbarü'l-milel

-         Cemnüma fi fenni'l-coğrafya.

13-  Tercüme heyetlerinde görev alanlar kimlerdir ?

-         Şair Nedim, Raşid Efendi, Çelebizade Âsim Efendi, VehbiEfendi, Müstakimzade Mustafa Vefa Efendi, Nahifi Efendi, Yekçeşm İs­mail Efendi, Mirzazade Mehmed Salim Efendi ve Turşucuzade Efendi

14-  Aslen Fransız asilzade ailelerinden birine mensup olanve Türkiyeye gelerek islamiyeti kabel eden  Comte de Bonneval kimdir ?

-         Humbaracı Ahmet Paşa

15-  1722'de Tulumbacı Ocağını kim kurmuştur ?

-         Gerçek Davud Ağa

16-  1717'de İstanbul'a gelen ve Üsküdar'da yeni bir ocakkurmak üzere girişimde bulunan kimdir ?

-         Rockfort

17-  İstanbul'un imarı ça­lışmalarından dolayı  "muam-mir-i bilâd" unvanını alan padişah kimdir ?

-         I.Mahmud

18-  Uzunca bir süredir Edirne'de oturan Osmanlı padişahlarının aksine, İstanbul'da ikamete başlayan padişah kimdir ?

-         III. Ahmet

19-  1730 is­yanı, klasik Osmanlı tarih yazımında Patrona Halil'in omuzlarına yüklenmiş ve ta­rihsel bağlamından koparılmıştır. Dönemin kaynaklarının dikkatli bir analizi nasıldır ?

-         Bu is­yan dönemin"batılılaşma" hareketlerine ya da lüks tüke­tim alışkanlıklarına yönelikbir tepki değildi.İsyan, hükü­met içindeki ve dışındaki odaklar arasındaki güç çatışması olup dünyeviliğe (sekülarizme) savaş açan kişi olarak resmedilen Patrona Halil'in liderliğinde değil, Kaymak Mustafa Paşa gibi hükümet içinden ve İspirizade AhmedEfendi ile Zülâli Hasan Efendi gibi ulemadan kimselerin organizasyonu ile ve yeniçerilerin fiili ka­tılımıyla gerçekleşmiştir.

20-  İbrahim Müteferrika’nın I. Mahmud devrinde kaleme aldığı ve askeri ıslahatlar hakkındaki önerilerini sunduğu, yenilikler için "Nizam-ı Cedid" adını kul­landığı eserinin  adı nedir ?

-         Usûlü fi -Hikem fî Nizâmi'l-Ümem

21-  Enver Ziya Kanıl, 1947'de basılan kitabında III.Selim'in tahttan indirilişini hangi başlık adı altında değerlendirmiştir ?

-         İrtica

22-  I.Mahmud döneminde ordunun ıslahatında  etkili olan unsur nedir ?

-         1733-1735 savaşları neticesinde Tebriz ve Bağdat'ın tek­rar İran'ın eline geçmesi

23-  Sığınma isteği I. Mahmud döneminde kabul edilen Humbaracı Ahmed Paşa'nın yaptığı reformlar nelerdir ?

-         Dönemin sadrazamı Hekimoğlu Ali Paşa'nın himayesinde maaşlı Humbaracı Ocağı kurdu.

-         Hendesehâne (HendeseOdası, Humbarahâne) isimli bir kış­la ile bir okul açtı.

24-  Humbaracı Ahmed Paşa'nın reform öngörülerini bildirdiği raporunun adı nedir ?

-         Avusturya ve Prusya'nın Kuvvâ-i Askerîyyesi Hakkında Rapor

25-  I.Abdülhamid ve III. Se­lim dönemlerinde açılacak olan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun ile Mühendishane-i Berri-i Hümayun'un öncü­lüğünü hangi kurum yapmıştır?

-         Hendesehâne

26-  Eylül 1755 tarihli Hocapaşa ve Temmuz 1756 tarih­li Cibali yangınları hangi padişah döneminde çıkmıştır ?

-         III. Osman

27-  İstanbul'un Türkler tarafından fethinden beri çıkan enbüyük yangın hangisidir

-         Cibali yangını

28-  III.Mustafa döneminde Baron de Tott’un öncülüğünde yapılan  faaliyetler nelerdir ?

-         İstanbulve Çanakkale Boğazlarındaki kale ve savunma sistemle­rinin güçlendirilmesi

-         Topçu Ocağı'yla Tophane'nin düzenlenmesi

-         Hasköy'de bir top dökümhanesinin yapılarak yeni topların dökülüp top arabalarının ıslah edilmesi

-         1772‘de Topçu Okulu'nun açılıp bir yıl faaliyette bulundu.

-         1774’de Sürat Topçuları (Süratçiyan) Ocağı  kuruldu ve Baltacılar Ocağı kaldırıldı­

29-  III.Mustafa döneminin imar projeleri nelerdir ?

-         Sakarya nehrini Sapanca gölü üzerinden İznik körfezine bağlamak

-         Süveyş kanalının açılmasını amaçlıyordu.

30-  III.Mustafa döneminde sadrazamlık yapan Koca Ragıp Paşa’nın faaliyetleri nelerdir ?

-         La­ğımcı ve humbaracı ocaklarının ıslahı

-         Tophane-i Âmire'yi zamanın teknolojisine uygun toplar üretir hale getirişi

-         Kâğıthane'de yaptırdığı yeni kışla ve talimgâhlar

-         Voltaire ve Newton gibi meşhurla­rın  eserlerini tercüme ettirdi

31-  Koca Ragıp Paşa’nın hamilik yaptığı kişiler kimlerdir ?

-         Cezayirli Palabıyık Gazi Hasan Paşa

-         Hamza Hamid Paşa

-         Halil Hamid Paşa

-         Ahmed Resmi Efendi

32-  III. Mustafa döneminde nerelere elçiler gönderilmiştir ?

-         Paris, Viyana,Berlin, Varşo­va ve Rusya

33-  I. Abdülhamid devrinde görev yapan devlet adamlarıiçerisinde öne çıkanlar kimlerdir ?

-         Sadrazam olarak :

-         Silâhdar Seyyid Karavezir Mehmed Paşa

-         Halil Hamid Paşa (pek çok ıslahat girişiminin altın­da imzası vardır.)

-         Koca Yusuf Paşa

-         Kaptan-ı Derya olarak : Cezayirli Gazi Hasan Paşa

34-  I.Abdülhamid devrinde layiha sunanlar kimlerdir ?

-         Canikli Ali Paşa  : Padişaha sunulan Tedâbirü’l-Gazevât adlı layiha (askeriyeden ilmiyeye, üst düzey devlet görevlilerine ve yiyecekten satın alma işlemlerine kadar pek çok ko­nuyu kapsar)

-         Halil Hamid Paşa'ya askeri ıslahatlara ilişkin layihalar sunanlar :

-         Baron de Tott

-         Baron von Brentano

-         M. Bonneval

-         General Karlo deKotzi

35-  Halil Hamid Paşa’nın fikir danıştığı kişiler kimlerdir ?

-         İsveç elçiliği tercümanı D'Ohsson

-         Fran­sa elçisi Choiseul-Gouiffier

36- I. Abdülhamid dönemi gelişmeleri nelerdir ?

-         1775'te Mühendishane-i Bahri-i Hümayun kuruldu.

-         1775'te açılan Hendesehâne Halil Hamid Paşa döneminde yeniden düzenlendi.

-         Kara leventleri teşkilatının kaldırılması levent adının kullanılmaması kararlaştırıldı.

-         Menzil­lerle medrese eğitimi düzenlendi.

-         Hindistan'dan ustalar getirterek İstan­bul'da dokuma tezgahları kurdurma tasarısı oluştu.

-         1786'da şehir kethüdalıkları oluş­turuldu.

-         Topçu, lağımcı ve humbaracı ocaklarının ıslahı

-         Sürat topçularının sayısı 300'den 2.000'e çıkarıldı.

-         Humbaracı ve topçuocağı askerlerinin talimi yapıldı.

-         Baltacı Ocağı  yeniden açıldı.

-         Donanma için hafif gemiler inşa edildi

-         Matbah eminliğine ait düzenlemeler yapıldı.

-         Atıl kalan Müteferrika matbaası, öncülüğünde yeniden açıldı.

-         Cho-İseul-Gouffier'in öncülüğünde 1784'te Fransız elçiliğinde bir matbaa açıldı.

-         Avrupa basınını takip ve matbuatta çıkan yazıları tercüme etmek üzere Babıâli'de bir birim kuruldu.

37-  Mühendishane-i  Bahri-i Hümayun mektebinin kurulmasında etkenler nelerdir ?

-         1768-1774  Osmanlı-Rus Savaşı

-         1770  Çeşme Deniz Savaşı

38-  Mühendishane-i Bahri-i  Hümayun’da ders veren hocalar kimlerdir ?

-         Matema­tikçi Cezayirli Seyyid Hasan Bey, Seyyid Osman, Gelenbevi İsmail Efendi, İbrahim Kâmi, Palabıyık Mehmed, Ali Bahar ve Mehmed Salih

39-  Fransızların1784'te açtıkları İstihkam Okulu'nda matematik dersleri veren hocalar kimlerdir?

-          De La Fayette, Gelenbevi İsmail Efendi ve Kasabzade İbrahim Efendi

40-  Tophane'nin ıslahı için getirilen Fransız Top Dökümhanesi müdürü kimdir ?

-         François Alexi

41-  I.Abdülhamid döneminde yeniden açılan matbaada hangi eserler basılmıştır ?

-         Sami-Şakir-Subhi Tarihleri

-         İzzi Tarih'i

-         İbnü'l-Hacib'in Arapça gramerine ilişkin Irabü'l-Kafiye'si

42- III. Selim döneminde layiha yazanlar kimlerdir ?

-         Koca Yusuf Paşa

-         Defterdar Şerif Efendi

-         Tatarcık Abdullah Efendi

-         D'Ohsson

43- Devlet askerin ıslahı konusunda sunulan ve çoğunlukla kalemiye mensuplarınca hazırlanan layihalar arasında kimlerin layihalarını benimsemiştir ?

-         Reşid Efendi ile Abdullah Birrî Efendi

44- III. Selim döneminde yaşanan gelişmeler nelerdir ?

-         Nizam-ı Cedid kuruldu

-         1795'te Hasköy'de Mühendishane-i Berri-i Hümayun açıldı.

-         1797'de telif vetercüme eserler basmak ama­cıyla Mühendishane-i Berri-i H. matbaası kuruldu

-         Nizam-ı Cedid  reformlarını finanse etmek amacıyla İrad-ı Cedid Hazinesi kurul­du

-         1797'de Paris,Viyana ve Berlin'de daimi ikamet elçilikler kuruldu.

-         “Avrupatüccarı" uygulamasıyla, gayrimüslim Osmanlı tüccarına Avrupalı tüccar gibi ticaret yapma hakkı tanındı.

-         Yangınlardan korunabilmek amacıyla Bayezid, Süleymaniye, Nuruosmaniye ve Lâleli camilerinin avlularına su havuzları yapıldı

45- Nizam-ı Cedid ekibinde  kimler vardır ?

-         Rumeli Kazaskeri İsmail Paşazade es-Seyyid İbrahim İsmet Bey

-         Valide Sultan Kethüdası Yusuf Ağa

-         Bozok Mutasarrıfı Çaparzade Süleyman Bey

-         Karaman Va­lisi Kadı Abdurrahman Paşa

46-  Mühendishane-i Berri-i Hümayun’da ders veren hocalar kimlerdir ?

-         Başöğretmen Abdurrahman Efendi

-         Hüseyin Rıfkı

-         İbrahim Kâmi

-         Hafız Seyyid İbrahim Edhem

-         Elhac Hafız Abdul­lah gibi isimler

47-  Nizam-ı Cedit’in sonuçsuz kaldığı  girişimler nelerdir ?

-         Pazvandoğlu,Tirsiniklioğlu, Tepedelenli, İşkodralı, Canikli, Cezzar ve Kavalalı gibi âyanlara yönelik hamleler (âyanların halkça seçimi amaçlanıyordu.)

-         Kadılara ilişkin mülki düzenlemeler (ka­dıların idari ve adli görevlerinin ayrıştırılması isteniyordu)

-         Ferdi gemi işletmeciliği, yerli kumaş kullanımı gibi iktisadi ve ticari sahada plan­lanan düzenlemeler.

48-  Nizam-ı Cedid programı kapsamında, Yeniçerilerin tepkisini çekmemek amacıyla Bostancı Ocağı'na bağlı olarak Levent çiftliğinde kurulan birimin adı nedir ?

-          Bostani Tüfekçisi

49-  Savaş halinde düşman ordusuna akınlar düzenlemek yahut kuşatma altına alınan kalelere girmekle görevli fedailer için kullanılan terim nedir ?

-         Dalkılıç

50-  Nizam-ı Cedit hareketini ve III. Selim’in saltanatını sonlandıran olaylar  nelerdir ?

-         1805 Selimiye Camii Vakası : Yeni kurulan Tüfekçi Ocağı'nın Yeniçeri Ocağı'nın yerini alacağına dair o sırada piyasada dola­şan söylentilerdi

-         1806 II. EdirneOlayı : Özelde III. Selim'in zorunlu askerlik uygula­masında ısrar etmesi; genelde ise, Nizam-ı Cedid'in İstanbul ve Anadolu'dan son­ra Rumeli'de de uygulanması isteğinden dolayı patlak verdiği biliniyor

-         1807 Kabakçı isyanıdiye meşhur olan Vaka-yı Selimiyye : İki önemli organazitör vardır : Sadaret Kaymakamı Köse Musa Paşa ile Şeyhülislam Şerifzade (Topal) Mehmed Ataullah İsyanda Kabakçı Mustafa isimli Kastamonu kökenli bir yeniçeri ön plandadır.IV.Mustafa isyana destek vermiştir.

51-  1808’de Alemdar Mustafa Paşa’nın girişimi ile Osmanlı Devleti ile Ayanlar arasında imzalanan antlaşma nedir ?

-         Sened-i İttifak 

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 2. ÜNİTE

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ   2.ÜNİTE  SORULAR

1-   Dünya askerî tarihinde bir milât olan zorunlu askerlik hangi tarihte yürürlüğe konulmuştur ?

-         1793

2-    Ulus-Devlet’in tanımı nedir ?

-         Ulus-devlet,devlet idaresinin belirli bir hanedana ya da aristokratik zümreye mahsus olmayıp yönetenlerin yönettikleri milletin temsilcisi ve vekili olarak kabul edildiği politik rejimdir

3-   Zorunlu askerlik ilk kez hangi ülkede uygulanmıştır ?

-         Fransa

4-   Pekçok Avrupa devletinin 1793-1815 arasındaki yıllarda Fransa ile karşı karşıyageldiği savaşlar nelerdir ?

-         Koalisyon Savaşları

-         Napolyon Savaşları

-         İspanya Savaşı

5-    General Napolyon komutasındaki ordunun 1798'de Mısır'ı işgal etmesi üzerine Osmanlı ordusu hangi savaşta  ittifakta  yerini almıştır ?

-         İkinci Koalisyon Savaşları

6-   Alemdar Mustafa Paşa kimi tahta çıkarmıştır ?

-         II. Mahmut

7-    II.Mahmut’un karşısındaki güçler kimlerdir ?

-         İstanbul'da Yeni­çeri Ocağı ile ulema

-         Rumeli,Anadolu, Mısır ve Irak'ta ise âyân yada derebeyi ola­rak anılan mahalli güçler

8-    Hangi ayanların ölmesi ile II. Mahmut Orta Anadolu ve Tuna Boylarında otoritesini yeniden sağlaması kolaylaşmıştır ?

-         Orta Ana­dolu'da Çapanoğlu Süleyman  ve Karaosmanoğlu ÖmerAğa

-         Rumeli âyanlarından Serezli İsmail Bey ile Pazvantoğlu Osman Paşa

-         Vidin'e hakim olmuş olan İdris Paşa

9-   Merkezî hükümete karşı direnen ayanlar ölümle cezalandırıldı.Bu ayanlar kimlerdir ?

-         Güneydoğu Anadolu'da : Köse Paşa ha­nedanından Veli Paşa

-         Doğu Karade­niz'de:Tuzcuoğlu Memiş Ağa

10-  Balkanlarda da bazı idamların yapılmasından sonra, II.Mahmud'un siyasi gücünü ülkenin tamamına hakim kılmasının önünde artık iki engel kalmıştı.Bu kişiler kimlerdir ?

-         Epir bölgesinde idaresini kurmuş olan Yanya Valisi Tepedelenli Ali Paşa

-         Yarı bağım­sız bir konuma gelmiş olan Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa.

11-  Mora yarımadasında Yunan İsyanının  patlak vermesi kimin öldürülmesi ile başlamıştır ?

-         Tepedelenli Ali Paşa

12-  Yunanlı çetelere karşı 23 Nisan 1826'da Missolonghi'de galibiyet elde eden Osmanlı kuvvetlerinin başarısındaki asıl etken  nedir ?

-         Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa kumandasında yolladığı yeni birliklerle donanma

13-  II.Mahmut döneminde Yeniçeri ocağı içinde kurulan talimli tüfekçi birliklere ne adverilir ?

-         Eşkinci

14-  Yeniçeri ocaklarının kaldırılmaları hangi tarihte olmuştur ?

-         17 Haziran 1826

15-  Yeniçeri ocağını kaldırılma sebebleri nelerdir ?

-         Ocağın bir süredir düzenini kaybettiği

-         Düşmanın kullandığı teknik ve taktikleri öğrenmeyi reddettiği

-         İslâm'ın üşmanlarına karşı devleti savunmaktan âciz kaldığı

-         Ocak içine yabancı devlet casuslarının sızması

-         Ocaklıların açıkça dine haka­ret ettiği gibi iddialar da suçlamalar arasındaydı.

16-  Yeniçeri ocağını kaldırılması devrin tarih yazıcıları tarafından hangi ad ile nitelenmiştir ?

-         Vaka-ı Hayriyye

17-  Yeniçerilerile birlikte mallarına el konulup sürülen kişiler kimlerdir ?

-         Hammallar,manavlar, sebzeciler, kayıkçılar, beygirciler ve kah­vehaneciler, Arnavut kökenli fırıncı ve mezbahacılar

18-  Yeniçerilerile birlikte mensuplarının bir kısmının idam edildiği bir kısmının hapis veya sürgünle cezalandırıldığı tarikat nedir ?

-         Bektaşi

19-  Yeniçeri esamesi nedir ?

-         Esâme ya da diğer adıyla esâme tezkeresi, yeniçerilere ulufelerinin, yani maaşlarının ödenmesi için düzenlenmiş olan resmi evraktır

20-  Hükümetin yeniçerilerin kaldırılması kararına karşı çıkan bölgeler nereleridir ?

-         Rumeli'de Bosna-Hersek ve Arnavutluk başta olmak üzere, Anadolu'nun Tokat, Amasya,Kayseri, Maraş ve Antep’te

21-  Yeniçerilerin  kaldırılmasının  etkileri nedir ?

-         Politik sistemin daha otoriter ve merkeziyetçi bir hal almasına sebep olmuştu. Böylece,devaülasyonlara, yabancılarla yapılan serbest ticaret anlaşmalarına ve ye­ni vergilere karşı çıkacak organize bir güç kalmamıştı.

22-  17 Haziran 1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra kurulan ordunun adı ve açılımı nedir ?

-         Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye : Kelime manası olarak "Hz. Muhammed'in Muzaffer Askerleri" demektir.

23-  Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye hiyerarşisi nasıldır ?

-         Enüst komutanı serasker olup ilk seraskerAğa Hüseyin Paşa oldu.

-         Beyazıt'taki Eski Saray'ın seraskerlik makamı, yani Bâb-ı Seraskeri olması kararlaştırıldı.

-         Bugün İstanbul Üniversitesi'nin kullandığı âbidevi Seraskerlik binası Sultan Abdülaziz döneminde inşa ettirildi.

-         Asâkir-i Mansure Nâ­zırı : Ordunun ikmal ve lojistik hizmetlerinden sorumlu

-         Başkâtibi: Askerî yazışmalarla bü­rokratik işlerden sorumluydu.

-         Ordu her biri 1527'şer personele sahip 8 tertiptenoluşacak

-         Her tertibin başında bir binbaşı bulunacak

-         Her tertip 2 kola ayrılacak

-         Her kol  6'şar saftan meydana gelecek

-         Kolların başında sağ kolağası ve sol kolağası yer alıcak.

-         Safın komutası yüzbaşıya bırakılacak

24-  Seraskerliğe Hüsrev Paşa getirildiğinde ordunun teşkilat yapısında yapılan değişiklikler nelerdir?

-         Bugünkü anlamda alay yerine geçen ter­tipler taburlara ayrıldı.

-         Saf yerine bölük kavramı tercih edilerek kollar kaldırıldı.

-         Böylelikle bir tertibin 3 taburdan, bir taburun da 8 bölükten oluşması ve her terti­bin toplamda 2.580'er kişilik mevcuda sahip olması esasları benimsendi.

-         Tabura binbaşı ve tertibe de miralay (albay)komuta edecekti.

25-  Hangi savaştan sonra tertip yerine alay  kullanılmıştır ?

-         1828-29 Osmanlı Rus Savaşı

26-  Mehmed Ali Paşa'nın Mısır ordusu ile Osmanlı ordusu arasında 1832 yılında ya­pılan savaştan 1836 yılına kadar yapılan değişiklikler nelerdir ?  

-         Savaştan sonra bölük-alay arası taktik birliklerin üstüne Liva(tugay) ve fır­ka birimleri eklendi.

-         İki alayın oluşturduğu livanın başına "paşa" ünvanı taşıyacak bir mirlivanın (tuğgeneral) getirilmesi kararlaştırıldı.

-         İki livanın bir araya gelmesin­den bir fırka (kolordu, sonradan tümen) oluşacaktı.

-         1836yılında ordu­nun en tepe komuta noktasına müşir (mareşal)rütbesi verilerek hiyerarşik silsile tamamlandı.

27-  1836’da  kurulan olan Dâr-ı Şûra-yı As­keri (Askeri Şûra) adlı yüksek danışma kurulunun görevlerinelerdir ?

-         Ordunun silâh, teçhizat ve kıyafet ihtiyaçlarını belirlemek

-         Askerî işleri görüşüp karara bağlayamak

-         Alım satımlarda ihaleler düzenlemek ve ürünlerin kalite kontrolünü yaparak ödemelere onay vermek

-         Asker dilekçelerini değerlendirmek

-         Askeri kanun,kararname ve teşkilat tasarılarını görüşmek

-         Maaşla­rı belirlemek

-         Yüksek subayların terfi listesini hazırlayıp seraskerliğe sunmak

28-  En küçüğünden en büyüğüne kadar bütün birliklerde ana omur­gayı oluşturan sınıf nedir ?

-         Piyade sınıfı

29-  Mühendislerin görevleri nelerdir ?

-         Önceden gidip talim yapılacak alanın genişliğini ve ne kadar asker alacağını hesaplamak

-         Talim düzeninibelirlemek

-         Sefer zamanı çadırları kurup askerî istihkâmları inşa etmek

-         Taburun etrafını tabya ve hendeklerle çevirmek

-         Geceleri karakol yerlerini belirlemek

-         Ordunun geçtiği nehirler üzerinde köprü kurmak

-         Muharebe meydanının haritasını çıkarmak

-         Düşmanın yerini dikkate alarak savaşta askerlerin şekil değiştirişlerini hesaplamak

-         Kale kuşatmaları öncesinde komutan­lara görüş bildirmek

-         Öncü olarak gidip ordunun nerede konaklayabileceği hak­kında inceleme yapmak

30-  1834’de Heybeliada'ya taşınan Deniz Mühendishanesi 1838 de hangi ad ile eğitime başlamıştır?

-         Mekteb-i Bahriyye (De­niz Harp Okulu)

31-  Daha sonra Avusturyalı Profesör K. A. Bernard'ın müdürlüğü esnasında Mekteb-i Tıbbıyye-i Şâhâne adını alan okulun adı nedir ?

-         Tıbhane-i Âmire

32-  1835 yılından itibaren hem Mekteb-i Harbiyye'den hem de Kara Mühendishanesi'nden seçilen öğrencilerin tahsil için gönderildikleri yerler nelerdir ?

-         Paris, Londra,Viyana ve Berlin'deki benzeri kurumlar

33-  Başlıca asker kaynakları nereleridir ?

-         Batı, Orta, Güney veKuzeydoğu Anadolu, Batı Trakya ve bugünkü Bulgaristan'la Makedonya topraklarına denk düşen sancak ve ka­zalar

34-  Askere yazılanların çoğu kimler oluyordu ?

-         Rumeli ve Anadolu'nun Türk­çe konuşan Müslümanları

35-  Asâkir-i Mansure ordusu içinde gayrimüslim asker barındıran ilk ve tek birlik hangisidir?

-         Silistre'de kurulan ilk Asâkir-i Mansure süvari alayı; Tatar, Türkmen ve Hıristiyan Potkalı Kazak kabilelerinden alınan atlılardan oluşturulan birlik.

36-  Asâkir-i Mansure personeli gönüllülük esasına göre istihdam edildi; ancak, or­dunun sayıca küçüklüğü savaş zamanlarında Müslüman halka yönelik seferberlik ilânını zorunlu kıldı.Bunun ilk örneği olan savaş hangisidir ?

-         1828-29 Osmanlı-RusHarbi

37-   Barış döneminde asker olmamalarına rağmen sefer zamanı orduya çağrılan bu kişilere ne ad verilir ?

-         Nefir-i  amm

38-  Nefir-i  amm’lardan fayda görülmemesi üzerine oluşturulan alternatifler nelerdir ?

-         Asker alınması güç olan ya da cepheye uzak yerlerin ahalisinden nakdî bedel almak.Böylece ordu komutanlarına yakın bölgelerdeki profesyonel savaşçıları işe alma imkânı sağlanıyordu

-         Bu askerlerin de maaşları ödenmediğinde firar etmesi üzerine 1835'te yedek olarak ba­rış zamanları çift ve çubuklarıyla uğraşıp yılda sadece iki kez birlikte talim yapacak ve az da olsa bir maaş alacak sivil-askerler redif birliklerini oluşturuldu.

39-  Aylıkları Asâkir-i Mansure neferlerinden çok daha yüksek olan, ancak seferle birlikte sözleşmeleri sona eren ücretli savaşçılar kimlerden oluşuyordu ?

-         Türkmen, Kürt,Arnavut ve Doğu Karadenizli aşiret ve kabilelere mensuptu.

40-  Girdiği mu­harebeleri kazanan ve teşkilat, teçhizat, taktik ve stratejik etkinliğini ortaya koyan orduya ne ad  verilir ?

-         Dönemin Paradigma Ordusu

41-  Günümüz orduları için de geçerlili­ğini koruyan ve çok sayıda piyade askerine tüfek ve top gibi ateşli silâhları aynı anda ve birlikte kullanma becerisini edindiren eğitimin adı nedir ?

-         Yanaşık Düzen Eğitimi

42-  Yanaşık Düzen Eğitimi ilk kez ve daha sonra hangi ülkelerde uygulanmıştır ?

-         İlk kez Hollanda

-         Daha sonra  İsveç, Almanya, Fransa’da

43-  Yabancı  subay ve danışmanları olan yöneticilerkimlerdir ?

-         Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa (Fransız)

-         Yanya Valisi Tepedelenli Ali Paşa (Fransız)

-         Bağdad Valis iSüleyman Paşa (İngiliz)

-         Bağdad'ın memlûk kökenli idarecisi Davud Paşa (İngiliz)

44-  Piyade taliminde kimin yöntemi benimsenmiştir ?

-         Fransız çavuş Gaillard, nâm-ı diğer Hurşid Ağa

45-  Asâkir-i Mansure'nin ilk kadrolu süvari subayı kimdir ?

-         Giovanni TimoteoCalasso (II. Mahmut ona Rüstem Ağa ismini verdi.)

46-  Talimcilikle yetinmeyip ülkesine dönen askerlere örnek kimdir ?

-         Leh asıllı General Chrzanowski

47-  Osmanlı ordusundaki yeniden yapılanmayı takip etmek isteyip asker gönderen  Avrupalı devletler kimlerdir ?

-         Prusya, İngilte­re,Fransa, Avusturya ve Rusya

48-  Tanzimat Dönemi hangi tarihler arasındadır ?

-         1839-1876

49-  1839’da Osmanlı toprak bütünlüğünü tehdit eden  mağ­lubiyet kime karşı alınmıştır ?

-         Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa (ikinci muharebe )

50-  Mehmed Ali Paşa yanında yer alan ülke hangisidir ?

-         Fransa

51-  Sultan Abdülmecid'in saltanatının hemen başında, 3 Kasım 1839'da ilân edilen siyasi belge nedir ?

-         Gülhane Hatt-ıHümayunu ve­ya Tanzimat Fermanı

52-  Gülhane Hatt-ı Hümayunu ile vurgulanmak istenen nedir ?

-         Halkın vergi veaskerlik konularındaki mükellefiyetlerinde yeni bir düzenlemeye gidileceği

-         Vergi salarken ve seferberlikte asker toplarken bazı kesimlere fazla yüklenildiği belirtilerek bundan böyle vergi ve asker toplarken âdil davranılacağı

-         Her Müslümanın"vatan savunmasî'na katılmasının dini bir vecibe olduğu ifade ile Osmanlı tarihin­de ilk kez zorunlu vatandaş askerliğine geçileceği ima edilir.

53-  Devlete ait topraklar herkes için "vatan" olarak takdim edilmeye başlanmasıve askerliğin "va­tan borcu" olarak görülmesi hangi süreçte ortaya çıkmıştır ?

-         Tanzimat Fermanı

54-  Asâkir-iMansure-i Muhammediyye" ismi değiştirilerek yerine hangi isim kullanılmayabaşlanmıştır ?

-         Asâkir-i Nizamiyye-i Şâhâne : Sultanın Düzenli Askerleri manasına gelir.

55-  Daha önce Asâkir-i Mansure ve Asâkir-i Hassa olarak ikiye ayrılmış olan ordu, 1843 yılında coğrafi bölgeler esas alınarak beş ordu komutanlığı şeklinde yeniden teşkilatlandırıldı. Bu beş ordunun ve merkez karargâhlarının bulunacağı şehirler  nasıldır ?

-         Hassa Ordusu,İstanbul;

-         Dersaadet Ordusu,İstanbul

-         Rumeli Ordusu,Manastır

-         Anadolu Ordusu,Harput (sonradan Erzincan)

-         Arabistan Ordusu,Şam.

Not :1849'da bunlara ilâveten Bağdad merkezli Irak Ordusu kuruldu.

56-  1863'te devrin seraskeri Fuad Paşa ordu adlarını rakamlara dönüştüre­rek bazılarının merkezlerini değiştirdi.Bu düzenleme nasıldır ?

-         I. Ordu : Hassa Ordusu İstanbul merkezli olurken alanı İstanbul, Batı Anadolu, Girit Adası ve Trablusgarb olarak be­lirlendi.

-         II. Ordu:           Dersaadet Ordusu Şumnu'ya taşındı veTuna havzası bu orduya bağlandı.

-         III.Ordu :          Rumeli Ordusu Manastır merkezli olarak

-         IV . Ordu :        Anadolu Ordusu Erzincan merkezli olarak

-         V. Ordu :          Arabistan Or­dusu Şam merkezli olarak

-         VI. Ordu:          IrakOrdusu da adlarını aldı.

Not : Harbi­yeli ilk serasker olan Hüseyin Avni Paşa, 1869 tarihli Kuvve-i Umumiyye-i Askeri­ye Nizamnamesi (Askeri Kuvvetler Yönetmeliği) çerçevesinde bunlara Yemen'in San'a şehri merkezli VII. Ordu'yu ilâve etti.

57-  1845'te Osmanlı ordusunda "erkân-ı harb" (kurmay subay) yetiştirilme­si için açılan okulun adı nedir ?

-         Erkân-ı Harbiyye Mektebi

58-  Hüseyin Avni Paşa’nın 1869 tarihli terfi yönetmeliği nasıldır ?

-         Harp okullarını ve Mühendishane'yi bitiren askerî öğrenciler mülâzım(teğmen) oluyorlar.

-         Erkân-ı Harbiyye Mektebinden (Harp Akademisi) mezun olanlar yüzbaşı oluyorlar.

-         Subaylık kariyeri belirli rütbe bekleme sürelerine dayanan dört aşamadan oluşuyordu. Bunlar:

-         Birincisi : Alayçavuşu, cephaneci çavuş, baş­çavuş, sıra çavuşu ve bölük eminini kapsıyor.

-         İkincisi :Mülâzım,yüzbaşı ve kolağası rütbe­lerini kapsıyor.

-         Üçüncüsü : Alay emini, binbaşı, kaim makam (yarbay) ve miralay (albay) rüt­belerini kapsıyor.

-         Dördüncüsü : En tepedeki "paşa" olarak da anılan mirliva (tuğgeneral), ferik(korgeneral) ve müşir (mareşal) rütbeli generalleri kapsıyor.

59-  Ordularda genelkurmayların öne çıkması nerede başlamıştır ?

-         1860'larda Prusya'da başlamış ve Osmanlı dâhil pek çok ülkeye Prusya Genelkurmayı örnek olmuştur.

60-  Mart 1844’den itibaren askerlik süresi ne kadardır ?

-         Fiilî askerlik beşve bir çeşit ihtiyat askeri olan rediflik ise yedi olmak üzere askerlik süresi 12 yıl olarak belirlendi.

61-  Zorunlu askerlik hizmetine dair kanun ne zaman çıkmıştır ? Kanunun adı nedir ?

-         1846’da  Kura Kanunu

62-  Askerlik hizmetinden sürekli ya da geçici olarak muaf olanlar kimlerdir ?

-         Saray çalışanları

-         Üst düzey devlet görevlileri

-         İstanbul'da oturanlar

-         Medrese hocalarıyla talebeleri

-         Kadılar, vaizler,tekke şeyhleri

-         Bir evin tek erkeği veya dul bir kadının tek oğlu

63-  1869'da çıkartılan Asâkir-i Berriyye-i Mülûkâne Tekaüd Kanunnamesi nedir ?

-         Kara Askerleri Emeklilik Kanunu : Ordu men­suplarının özlük hakları teminat altına almak için

64-  Çeşitli sebeplerle askerlik hizmetini yerine ge­tiremeyecek olanlar bedel olarak yerlerine başkasını yollayabilir veya nakit ödeye­bilirlerdi.Bedel uygulaması kimler için istisnai kimler için kural olmuştur ?

-         Müslümanlar için istisnai

-         Gayrimüslimler için kural

65-  Osmanlı Hükümeti Yunan İsyanı sırasında ters düştüğü İngiltere'nin yerine hangi ülkelerin yapımı olan tüfeklere yönelmiştir ?

-         Belçi­ka, İtalya,Fransa, Almanya ve Avusturya yapımı

66-  Osmanlı Donanması buhar gücüyle çalışan ilk savaş gemisine ne zaman sahip oldu ?

-         1856 yılında 78 toplu Peyk-i Zafer kalyonuna İngiltere'de makinaların takılmasıyla

67-  Zorunlu askerliğin uygulanmadığı veya karşı çıkılan yerler nereleridir ?

-         Kuzey Afrika ile Arabistan ya­rımadasının çöl bölgeleri neredeyse Osmanlı Devleti'nin sonuna kadar asker alma sisteminin dışında kaldı.

-         Filistin, Cebel-i Lübnan, Suriye'nin aşiretlerin yoğun oldu­ğu alt bölgesi, Irak'ın kuzey ve güneyi, Anadolu'nun kabile ve aşiretlerin yaşadığı Güney, Kuzeydoğu, Doğu ve Güneydoğu bölgeleri, Bosna-Hersek, Arnavut kabi­lelerin yaşadığı bugünkü Arnavutluk ve Yunanistan toprakları 19. yüzyılın üçüncü çeyreğine kadar askerliğe karşı direnmeyi sürdürdü.

68-  1870 Kura Kanunu ile askerlik kaç yıla inmiştir ?

-         4 yıla inmiştir.

Not : Bunu sırasıyla 2 sene ihtiyatlık(yedeklik), 6 sene rediflik ve 6 sene müstahfızlık (geri hizmet ve kale muhafızlığı) görevleri izlemekteydi.

69-  Tüfenkhane-i Âmire'nin  nerede üretime başlamıştır ?

-         1830’da Dolmabahçede

70-  Askeri malzemelerin üretildiği yerler nereleridir ?

II. Mahmud döneminde

-         Haliç kıyısında bir Feshane

-         Beykoz'da bir kundura fabrikası

-         Hereke'de bir çu­ha fabrikası

-         Sultan Abdülmecid döneminde İstanbul Zeytinburnu'nda büyük bir demir fabrikası kuruldu.

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 3. ÜNİTE

 SORULAR

1-   Bürokrasinin tanımı nedir ?

-         İdarenin örgütlenmesi, teşkilâtlanma içerisindeki muamele kalıplarıyla bunların bağlı olduğu kuralları, yönetim kademelerinde görev yapan insanları ve en geniş anlamıyla idari hizmetleri tanımlar

2-   Saray teşkilatında mabeyn  ne anlama gelir ?

-         Padişahın resmi bürolarının bulunduğu, elçi, sadrazam ve diğer ziyaretçileri kabul ettiği, eğlendiği ve dinlenip yemek yediği daireyi nitelerdi.

3-   II.Mustafa’nın silahtarlığa getirmek istediği kişi kimdir ?

-         Çorlulu Ali Paşa

4-   Sadrazamın padişahın emrini almak istediği konuyu kısaca özetlediği yazısına ne denir ?

-         Telhis

5-    Osmanlı tarihinde ilk defa İstanbul’undeğişik yerlerine yönetimi eleştiren bildiriler bırakan kişiler kimlerdir ?

-         I.Abdülhamid’in Mabeyni ön plana çıkarmasına muhalif bir grup

6-    II. Mahmud’un saray teşkilâtında yaptığı düzenlemeler nelerdir ?

-         Silâhtar Giritli Ali Ağa’nın 1831’de vefatı üzerine gördüğü işleri hazine kethüdasına aktararak silahtarlığı ortadan kaldırdı.

-         Sırkitabeti’ni Mabeyn Başkitabeti’ne dönüştürerek sarayda ciddi bir sekretarya kurdu

-         1833’te Mabeyn Müşirliğini oluşturarak Enderun’un düzenini değiştirdi.

7-    II. Mahmud’un son zamanlarında mabeyincileriçin daha çok hangi adlar kullanılmıştır ?

-         Mukarrebin,kurena veya karîn unvanları kullanıldı.

8-    Mabeyn Müşirliği nedir ?

-         Bir türsaray nazırlığı görevini yürütmek ve padişaha sunulan dilekçeleri, gereğini yerine getirmek üzere ilgili yerlere havale etmekle yükümlü olan kurum. 1863’te Hazine-i Hassa Nezareti ile birleştirilerek Mabeyn-i Hümayun-ı Şâhâne Nezareti’ne ve 11 Ağustos 1864’te de tekrar müşirliğe dönüştürüldü.

9-    Sadareti başvekâlete dönüştürüp, müstakil bir makam olma konumuna da son veren padişah kimdir ?

-         II. Mahmut

10-  Dahiliye nazırlığıyla birlikte başvekâleteatanan ilk kişi kimdir ?

-         Mehmed RaufPaşa

11-   1839’da Başvekil Rauf Paşa’dan padişahın mührünü alarak ve kendisini sadrazam ilân ettirerek başvekâleti ortadan kaldıran kimdir ?

-         Hüsrev Paşa

12-  Hazine-i Evrak kimin girişimleriyle oluşturulmuştur ?

-         1846’daMustafa Reşid Paşa’nın

13-  Tanzimat’ın ilânının hemen öncesinde memur yetiştirmek amacıyla açılan okullar nelerdir ?

-         Mekteb-i Maarif-i Adliyye ve Mekteb-i Ulûm-ı Edebiyye açıldı.

14-  Memurların yemin ederek göreve başlamalarınane zaman karar verilmiştir ? Memurlara örnek olmak üzere öncelikle kendisi yemin eden kimdir ?

-         Tanzimat Fermanı’nın ilânından sonra 1839’da.

-          Sultan Abdülmecid

15-  Gayrimüslimler  hangi karar ile  devlet memuru olma hakkını elde etmiştir ?

-         1856Islahat Fermanı

16-  II. Mahmud hangi kurumları kurarak sadrazamınyetkilerini paylaştırmıştır ?

-         Evkaf-ı Hümayun

-         Divan-ı Deavi

-         Dahiliye, Hariciye, Maliye ve TicaretNezaretleri

17-  Devletin en yüksek icra organı nedir ?

-         Sadrazamın/başvekilin başkanlığında nazırlardan oluşan hükümet (Meclis-i Vükelâ, Meclis-i Mahsus)

18-  Daha sonra adı  Dahiliye Nezareti olan kurumun adı nedir ?

-         Mülkiye Nezareti

19-   Dahiliye Nezareti kimlerin döneminde kaldırılmıştır ?

-         2 Eylül 1839’da Sadrazam Hüsrev Paşa

-         1871’de Mahmud Nedim Paşa

20-  Hangi yıldan itibaren Avrupa başkentlerine daimi elçiler gönderilmeye başlanmıştır ?

-         1793

21-  Beylik Kalemi’nin yaptığı, gayrimüslim tebaanın kayıtlarını tutma vazifesini üstlenen odanın adı nedir ?

-         Mezahip Odası

22-  1838’de ülkenin imarı ile tarım, ticaret ve sanayinin geliştirilmesi için çalışmalar yapmak üzere Bâbıâli’de kurulmuştur.Ticaret Nezareti’nin kurulması üzerine, 20 Temmuz 1839’da buraya bağlandı ve nezaretin İstanbul Gümrük Emaneti’ne ilhakı sırasında lağvedildi.Bu kurumun adı nedir ?

-         Meclis-i Umûr-ı Nafıa

23-  II. Mahmud hangi hazineyi Maliye Nezaretinin sorumluluğu dışında bırakmıştır ?

-         Ceyb-i Hümayun Hazinesi

24-  II. Mahmud’un maliye alanında yaptığı faaliyetleri nelerdir ?

-         1838’de Hazine-i Âmire ile Mansure Hazinesi’ni Maliye Nezareti adı altında birleştirdi

-         Vakıflarla Darphane’nin bütün gelirlerini nezarete devretti; buna karşılık giderlerini karşılamaları için maliye hazinesinden aylık bir tahsisat bağladı.

-         Halka salınan angarya ile müsadere uygulamalarını kaldırdı

-         Mart ayı mali yılbaşı oldu.

-         Rüşveti önlemek amacıyla memurlara maaş bağladı.

25-  İltizam sistemi  hangi tarihte kaldırıldı ?

-         1840

26-  Halkın gelir düzeyini tespit ve vergilerini tahsil etmekle görevli olan memur kimdir ?

-         Muhassıl-ı emvâl

27-  1840’ta nezarete bağlı olarak mali konuları görüşmekle görevli Meclis-i Muhasebe-i Maliyye adlı daimi bir meclisin 1858 yılında ayrıldığı dalları ve vazifeleri nelerdir ?

1-   Meclis-i Maliyye : Mali anlaşmazlıklar

2-   Meclis-i Muhasebe : Eyalet ve sancakların yıllık gelir, gider ve bekayalarını incelemek

28-  Ticaret Nezareti’nin kurulmadan önce İstanbul’un zahire ihtiyacı nasıl karşılanırdı ?

-         Akdeniz ve Karadeniz’deki iskelelerde mübayaacı denilen memurlar tarafından devletçe belirlenen fiyat üzerinden satın alınırdı. Zahireyi dışarıya satmak yasaktı.

29-  Halktan senede bir kere “mübayaat affı bedeli” nin alınmasının sebebi nedir ?

-         II. Mahmud,devletin ihtiyacı karşılandıktan sonra kalan zahirenin dışarı satılmasına izin vererek zahire üzerindeki tekeli kaldırdı.Devletin bu uygulamadan göreceği zararı hafifletmek amacıyla halktan senede bir kere “mübayaat affı bedeli”adıyla bir ücretin almaya karar verdi.

30-  1839’da Zahire Nezareti’nin yerine nekurulmuştur ?

-         TicaretNezareti

31-  Ticaret Nezareti 1841’de nereye ilhak edilmiştir ?

-         İstanbul Gümrük Emaneti

32-  Nafıa Nezareti nedir ?

-         Kasım 1848’de bayındırlık ve imar işleri Nafıa Nezareti adı altında teşkilâtlandırıldı.Ziraat Meclisi, 1849’da yeni nezarete bağlanarak ismi Meclis-i Nafıa olarak değiştirildi;Ebniye Meclisi de buraya aktarıldı. Nafıa Nezareti, mali imkânların olmaması yüzünden Ticaret Nezareti’ne bağlanarak kalktı. 1858’de Meclis-i Nafıa lağvedildi.

33-  1857’de Meclis-i Nafıa’nın bir şubesi olmakve yol, köprü, kanal, bina ve sair bayındırlık faaliyetleriyle ilgilenmek üzerekurulan meclis nedir ?

-         Meclis-iMaabir

34-  Eğitimin hükümet üyesi bir nezaretle temsiline zaman ve nasıl olmuştur ?

-         1857’de Maarif-i Umumiyye Nezareti’nin kurularak Abdurrahman Sami Paşa’nın nazırlığa getirilmesiyle oldu.Harbiye, Bahriye ve Tıbbiye’nin dışındaki bütün okullar, nezarete bağlandı.

35-  Laik ve daha geniş bir katılımla mektepleri gözeten nezaretin adı nedir ?

-         Maarif-i Umumiyye Nezareti

36-  1836’da çavuşbaşılığın dönüştürüldüğü nezaretin adı nedir ?

-         Divan-ı Deavi Nezareti

37-  Başvekâletin kurulması üzerine Arz Odası’nda faaliyetlerini yürüten Huzur Mürafaası veya Arz Odası Mürafaası adıyla da anılan mahkeme nereye nakledilmiştir ?

-         Şeyhülislâmlığa

38-  Tanzimat döneminde Adliye Teşkilâtının,gelişmesini en geç tamamlayan kurumlardan biri olmasının nedeni nedir ?

-         Görev alanının dini boyutlu olmasından dolayı, ulemanın ve halkın tepkisini çekmek istemeyen Tanzimatçıların bu sahaya geç el atmalarıdır.

39-  1838'de Meşveret Meclisi'nden yumuşak bir geçişle oluşturulan hükümetin adı nedir ?

-         Meclis-i Hâss-ı Vükelâ veya Meclis-i Mahsus-i Vükelâ

40-  Meclis üyeleri genel olarak kimlerdir ?

-         Sadrazam

-         Şeyhülislâm

-         Serasker

-         Meclis-i Vâlâ başkanı (daha sonra Meclis-i Tanzimat başkanı)

-         Maliye, ticaret, hariciye, evkaf-ı hü­mayun nazırları

-         Sadaret müsteşarı

-         Darphane nazırı (daha sonra hazine-i hassa na­zırı)

-         Zaptiye müşiri

-         Tophane müşiri

-         Kapudan-ı derya

-         Divan-ı deavi nazırı

-         Valide kethüdası

41-  Hükümet üyesi olmadığı halde deneyimlerinden yararlanılmak üzere bazı devlet ileri gelenleri Meclis-i Vükelâ ve Meclis-i Umumi'ye üye olarak atanan memuriyetlik nedir ?

-          Mecâlis-i Aliyye Memuriyeti

42-  II. Mahmud, 24 Mart 1838'de, yapmayı düşündüğü ve Tanzimat-ı Hayriyye olarak adlandırdığı reformları görüşmek ve gerekli kanun ve tüzükleri hazırlamak ama­cıyla Topkapı Sarayı'nda ve Babıâli’de kurduğu meclisler nelerdir ?

-         Topkapı Sarayı : Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ıAdliyye

-         Bâbıâli'de : Dâr-ı Şûra-yı Babıâli

43-  Meclis-i Tanzimat hangi tarihte kuruldu ?

-         1854

44-  İkinci Tanzimat kuşağı olarak adlandırılan Âlî Paşa ve Fuad Paşa'nın kontro­lünde olan Tanzimat Meclisi’nin yetkileri nelerdir ?

-         Mevcut kanunları düzeltebilir, kaldırabilir

-         Meclis-i Vükelâ'nın hava­le ettiklerinin yanında gerekli gördüğü konuları ele alabilirdi.

-         Kararların uygulanmasın­da gördüğü hataları Meclis-i Vükelâ'ya ihtar veya dava edebilirdi.

-         Meclis-i Vükelâ, meclisin hazırladığı kanun taslak­larını reddedebilir veya değiştirebilirdi; buna karşılık Meclis-i Tanzimatda,kanunlara aykırı davranan nazırları yargılayabilirdi.

-         Meclis, şahısların düzenlediği kanun ve tüzüktaslaklarını da değerlendirebilirdi. Bu önemlidir; zira, halkın sınırlı da olsayasama mekanizmasın­da yer almasına imkân tanır

45-  Islahat Fermanı'nın ilânından sonra, 1857'de,halkın din ve mezhep farkı göze­tilmeden eğitimden yararlanabilmesi için gerekli çalışmaları yapmak üzere kurulan meclisin adı nedir ?

-         Meclis-i Muhtelit-i Maarifin (Karma Maarif Meclisi)

46-  Tanzimat döneminde ıslah edilmeyip olduklarıgibi bırakılan kurumlar nelerdir ?

-         Medreseler

47-  Şura-yı Devlet hangi meclisi esas alarak oluşturulmuştur ?

-         Conseil d'État

48-  Şûra-yı Devlet'in görevleri nelerdir ?

-         Kanun ve tüzük tasarılarını hazırlamak

-         Mahkeme veya meclislerin verdiği kararların temyizinde adliye ve idare memurla­rı arasında çıkan anlaşmazlıkları çözmek

-         Hükümetle şahıslar arasındaki davalara bakmak

-         Kanun metinlerini yorumlamak

49-  Şûra-yı Devlet’i oluşturan 5 daire nelerdir ?

1-   Mülkiye

2-   Maliye ve Evkaf

3-   Adliye

4-   Maarif ve Nafia

5-   Ticaret ve Ziraat

50-   1864 tarihli Vilayet Nizamna­meyle ülke toprakları 27 vilâyet ve 123 sancağa bölündü.Bu düzenleme dışında kalan yerler nelerdir ?

-         Cebel-i Lübnan, Mı­sır, Bosna, Girit, Yemen ve Hicaz özel durumlarından, İstanbul ise başkent ol­masından dolayı

51-  En üst temyiz ma­kamı hangisidir ?

-         Divan-ı Ahkâm-ı Adliyye

52-  1864'te, ida­re meclisinin yanında, valinin başkanlığında yılda bir kere toplanan meclisin adı nedir ?

-         Meclis-i Umumi-i Vilâyet

53-  İstanbul’un beledi işleri ile ilgilenmesi için 1855 de kurulan kurumun adı nedir ?

-         Şehremaneti (Şehremini)

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 4.ÜNİTE

1-    Devşirme sistemiyle beraber kul taifesini eğitmekle görevli daha sonra  devlet adamı yetiştiren diğer bir merkez olan kurumun adı nedir ?

-       Enderun Mektebi

2-   Devlet daireleri olarak örnek neler verilebilir ?

-      Divan-ı Hümayun, Babıâli, Bâb-ı Fetva ve Bâb-ı Askeri

3-    19.Yyda  1855 ‘de kadı yetiştirmek üzere açılan kadı mektebinin adı nedir ?

-      Mekteb-i Nüvvab ( Muallimhane-iNüvvab)

-        

4-    İlmiye ifadesine giren unsurlar nelerdir  ?

-      Fetva müessesesinde :Kaza müftüsün­den şeyhülislâma,

-      Orduda: Alay imamından alay müftüsüne,

-      Sarayda: Hekimbaşılıktan, müneccimbaşı, padişah imamlığı ve hocalığına

-      Eğitimsisteminde : Talebeden müderrise,

-      Yargıda: Nahiye naibinden kaza kadısı, mevleviyet kadıları ve kadıaskerlere kadar geniş bir yelpazesi vardır.

5-    Yukarıda sayılanlardan ilmiye ricali de denilen üst düzey ulema nelerden oluşurdu ?

-      Anadolu ve Rumeli kadıaskerleri ile payelileri

-      İstanbul kadıları ile payelileri

-      Haremeyn payelilerinden oluşurdu.

6-    Paye ve mansıp nedir ?

-      Herhangi bir memuriyetin rüt­be olarak verilmesine paye, bizzat bu bizzat bu görevea tanmaya ise mansıb denirdi.

7-    Fetva vazifesini icra eden âlimler bu devirden itibaren resmen "müfti" veya "şeyhülislâm" unvanını hangi padişah döneminden itibaren al­dılar ?

-       II.Murad

8-    İstanbul'da görev yapan merkez müftüsü (İstanbulmüftüsü), yani şeyhülislamların 16. yüzyılın ilk yarısından sonra görevlerine yapılan eklemeler nelerdir ?

-      Bayezid Medresesi müderrisliği i

-      Sultan Bayezid vakıfları nazırlığı

-      Yüzyılınson çeyreğinde de kadıaskerlerin, yük­sek rütbeli müderrislerin, mevali denilen büyük kadıların, meşayih denilen tarikat şeyhlerinin atama ve görevden alma arzlarının yazılmasıyla muamelelerinin yürü­tülmesi vazifeleri

9-    Şeyhülislâmlığın nüfuzu­nu daha da artıranlar kimlerdir?

-      Zenbilli Ali Cemali Efendi

-      İbn-i Kemal (Kemalpaşazade)

-      Ebussuûd Efendi

10-  Şeyhülislamların  makam yeri  olarak tahsis edilen  fetvahane daha önce hangi ocağa aitti ?

-      Serasker Kapısı (Süleymaniyede)

11-  Osmanlı Devleti'nde şer'i işler kaç kısımdır ?

-      İki kısımdır :

-       

1-    Yargı (kaza) : En üstte Anadolu ve Rumeli kadıaskerleri temsil ederler.

2-    Fetva (ifta)  : Şeyhülislâm temsil eder.

12- Huzur Mufaraası nedir ?

-       Temyiz Mahkemesi

13- Yetim mallarının muhafazası ile ilgilenen meclisin adı nedir ?

-       Meclis-i İdare-i Emval-ı Ey­tam

14- Kadıaskerlerin yürüt­tüğü kazakadılarının seçimi ve muame­leleri 1855 yılında hangi meclise  verilmiştir ?

-       Meclis-i  İntihab-ı Hükkâm

15- 1861 yılında şeyhülislamlık bünyesinde oluşturulan Meclis-i Tedkikat-ı Şer'iyye'ye aktarılan işler nedir ?

-       Kadıaskerlerin yürüt­tüğü Huzur murafaası yetkilerinde davanın ilk tetkik­lerinin yapılması işleri

16- 1866'da kurulan Meclis-i Meşayih’in görevi nedir ?

-       Şeyhlerin tayinleriyle dervişler arasında meydana gelen davaları görür

17- 1846 tarihli asker alım ve muafiyetlerinin de belirlendiği düzenlemeden sonra medrese talebelerinin askerlik işlerini yü­rütmek üzere şeyhülislâmlık bünyesinde kurulan meclisin adı nedir ?

-       Meclis-i İmtihan-ı Kur'a

18- İstanbul, Galata, Üsküdar ve Eyüp kadılıklarının devrettiği yetkilerden en önemlileri  nelerdir ?

-       İdarelerindeki vakıf nezaretleri

-       Belediyeye dair görevleri

19-  Kanuni Sultan Süleyman’ın yaptırdığı medreseler nelerdir ?

-      Dört Süleymaniye Med­resesi

-      Darüttıp

-      Darüşşifa

-      Darülhadis Medresesi

20- Tarik-i İlmiyyeye Dair Ceza Kanunamesi  ve Ce­za Kanunnamesine Zeyl düzenlemesi nedir ?

-      Tarik-i İlmiyyeye Dair Ceza Kanunamesi : 1838 yılında yayınlanan Kanuname  ile kadılık mesleğinde bulunanlarla bu mesleğe gire­ceklerin sınavla belirlenmesi hükme bağ­landı.

-      Ce­zaKanunnamesine Zeyl :Tarik-i İlmiyyeye Dair CezaKanunamesi   uygulaması yerine yapılandüzenleme ile sadece kadılık mes­leğine yeni gireceklerin imtihan edilmesi kararlaştırıldı.

21-  1855'te kadılık sistemine yeni bir şekil verecek üç temel düzenleme yapıldı.Bu düzenlemeler hangi alanlara dairdir ?

-       Birincisi :Mahkemelerdeki işleyişe

-       İkincisi :Naiplik statüsünde olan kazalarla naiplerin yeni­den sınıflandırılmasına

-       Üçüncüsü :Na­iplerin tayin ve terfilerine dair

22-  1855’de yapılan son düzenleme ile öteden beri kullanılan "kadı" terimi yerine hangi rüt­beden olursa olsun tümşer'i  hâkimler hangi ad ile adlandırılmıştır ?

-       Naip

23- Naipler bilgi ve kabiliyetlerinegöre beş sınıfa ayrıldı. Bu beş sınıf nelerdir ?

1.Sınıf : Eski sistemde bil­gi ve dirayetleri bilinen üst düzey vilâyet kadıları (mevleviyet) ile büyük müderris­ler (kibar-ı müdenisîn)

2.sınıf :Bunların bir derece altında bulunan "devriye mevleviyeti" ve buna denk müderrisler ile bil­gi ve dirayetleri bilinen "eşraf-ı kudat" denen kaza kadılarının en üst derecesinde­ki "sitte kadıları"

3. ve 4.Sınıf : Bunların dışındakiler yapılacak sınavla or­taya çıkan bilgi ve liyakatlerine göre üçüncü, dördüncü oluyorlar.

5. Sınıf : İmtihanla naiplik mesleğine yeni girenler

24-  Muallimhane-i Nüvvab’tan mezun olan kadıların staj sorununu çözmek amacı ile 1869’da mektep mezunlarının Anadolu ve Rumeli Kadıaskerliği,İstanbul Kadılığı ve İstabul’daki Şerriye mahkemelerinde maaşlı stajyer olmalarını öngören teklifi yapan kişi kimdir ?

-       Şeyhülislam Hasan Fehmi Efendi

25-  İlk Osmanlı Medeni Kanununun adı nedir ?

-       Mecelle

26-  1869 yılından sonra Nizamiye ve Şer’iye Mahkemeleri nelere  bakmaya başladı ?

-       Nizamiye Mahkemeleri : Hanefi mezhebi esas alınarak hazırlanan İslâm hu­kukunun "muamelât" kısmına (Mecelle)

-       Şer'iye mahkemeleri : İslâm hukuku­nun "münakahat" ve "ukubat",yani, miras, nafaka, evlenme-boşanma konularına bakmaya başladı.

27-  1883'te Muallimhane-i Nüvvab ismi Mekteb-i Nüvvab olarak değiştirildi. Bu düzenlemenin getirdiği en önemli yenilik nedir ?

-       Üst dü­zey ilmiye mensuplarının çocuklarının (zadegan) okula sınavsız kabul edilmele­ri kuralının kaldırılmasıydı.

28-  1827'de Şehzadebaşı'nda bulunan Tulumbacıbaşı Konağı'nda Tıphane-i Âmire açılması kimin önerisi ile olmuştur ?

-       Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi

29-   1831'de ordunun cerrah ihtiyacının karşılanabil­mesi için Topkapı Sarayı'nda açılan Cerrahhaneye Tanzimat'ın ilânından sonra kimin önerisi ile gayrimüslimlerin çocukları da okula alınmıştır ?

-      Abdülhak Molla

30-  Hangi mektebin dili Fransızcadır ?

-       1827’de açılan Tıphane-i Amire

31-  1868'deTıbbiye bünyesinde Cemiyet-i Tıbbiyye-i Osmaniyye’nin yaptığı çalışmalar neticesinde sivillere yönelik sağlık hizmetleri veren he­kimler yetiştirmek üzere açılan mektebin ismi nedir ?

-       Mekteb-i Tıbbiyye-i Mülkiyye

32-  II. Mahmud döneminde 1831’de oluşturulan yeni bando takımını (Musika-i Humayun) eğitmek için İtalya’dan getirilen besteci kimdir ?

-       Guiseppe Donizetti

33-  Musika-i Hümayun mekte­binde hangi dersler veriliyordu ?

-       Müzik,Arapça,Farsça ve din dersleri

34-  Guiseppe Donizettinin Sultan Abdülmecid döneminde bestelediği parçanın adı nedir ?

-       Mecidiye Marşı

35-  1847'de Harbiye Mektebi'ne öğrenci hazırlamak amacıyla biri tamam­lama sınıfı olmak üzere toplam beş sınıflı olarak açılan mektebin adı nedir ?

-       Mekteb-iFünun-i İdadi

36-  Hangi Meclisin kurulması ile eğitim konusu şeyhülislâmın denetiminden hükü­metin kontrolüne geçmiştir ?

-      1857'de de Maarif-i Umumiyye Nezareti'ninkurulmasıyla

37-  Encümen-i Daniş nedir ?

-      1851'de, kurul­ması düşünülen Darülfünun'da okutulacak ders kitaplarını hazırlamak, diğer ülke­lerin eğitim kurumlarıyla fikir alışverişinde bulunmak ve kitaplar tercüme etmek üzere oluşturulan kurum.

38-  Encümen-i Daniş üyeleri kimlerdir ?

-      Tanzimatçılar

-      Hammer, Bianchi ve Redhouse gibi Doğubilimciler

39-  1839'da,II. Mahmud dö­neminde devlet memuru yetiştirmek amacıyla açılan orta öğretim seviyesinde eğitim  verecek olan okullar nelerdir ?

-      Sultanahmet Camii'nde Mekteb-iMaarif-i Adliyye

-      Süleymaniye'de Mekteb-i Ulûm-ı Edebiyye

40-  İlk kızrüştiyesi  hangi tarihte nerede açıldı ?

-      6 Ocak 1859 tarihinde İstanbul Sultanahmet'te

41- İlk idadi (lise) nasıl açılmıştır ?

-      İstanbul Cağaloğlu'nda açılan ve rüştiyelerin biraz üstünde olan ders programıyla eğitim faaliyetlerini sürdüren Darülmaarif 1873'te idadiye çevrilerek ilk idadi oluşturuldu.

42- İstanbul'da tarım eğitim çiftliği nerede kurulmuştur ?

-       Ayamama Çiftliği

43- 1870 yılında yapılan düzenlemeyle ormanlar kaç kategoride ele alınmıştır ?

-       Dört kategoride :

1-    Miri(Devlete ait)

2-    Vakıf

3-    Bataklık

4-    Özel

44- Orman Mektebi ile Maadin Mektebi hangi tarihte birleştirilmiştir ?

-       1880

45- 28 Ocak 1859 tarihinde eğitime başlayan Mekteb-i Mülkiyye hangi amaç ile açılmıştır ?

-       Osmanlı merkez ve taşra teşkilâtında zamanın ihtiyaçları­na ve şartlarına göre yapılan yeni düzenlemelere uygun bürokratları yetiştirmek ve özellikle de kaymakamlık ve müdürlük gibi görevlerde istihdam etmek amacıyla

46- Midhat Paşa Tuna valiliği sırasında kimsesiz çocukları sanat sahibi yapmak ve ordunun giysi ihtiyacını karşılamak amacıyla nerelerde “Islahhane” adıyla okullar açmıştır ?

-       186l'de Nişve Sofya'da

-       1864'te de Rusçuk'ta

47- Daha sonra Mekteb-i Sanayi-i Şâhâne ve Ulum-ı Âliyye adını alan okulun adı nedir ?

-       Mekteb-i Sanayi

48- 1868'de ise Kız Sanayi Mektebi açılmasının sebebi nedir ?

-       Askerlerin çamaşır ihtiyacını karşılamak amacıyla

49- Paris Elçisi Cemil Paşa'nın önerisi üzerine Paris'e gelen öğrencileri buradaki okullara ha­zırlamak ve dil eğitimi yapmak üzere 1857 yılında Paris'te açılan okulun adı nedir ?

-       Mekteb-i Osmani

50- 1868'de farklı din ve mezheplerdeki tebaanın çocuklarının beraberce okuya­cakları bir okul projesine yönelik olarak açılan okulun adı nedir ?

-       Mekteb-i Sultani

51- Hangi okulun açılması ile Mekteb-i Osmaninin önemi azalmıştır ?

-       Mekteb-i Sultani

52- Mekteb-i Sultani’de okutulan seçmeli dil dersleri nelerdir ?

-       Latince,Grekçe,Bulgarca

53- Kimsesiz çocuklar için açılan okullara artan talep üzerine Sakızlı Esad Paşa hangi okul örneğinde bir okul açılmasını önermiştir ?

-        Fransa'daki Prytaneede la Fleche

54- 1873’de resmi açılışı yapılan Darüşşafaka’nın eğitim kitaplarını yazan  kimdir ?

-      Cemiyet-i Tedrisiyye-i İslamiyye üyeleri

55-  Darülfünun'un(üniversite) açılmasını öneren meclis hangisidir ?

-       Meclis-iMuvakkat

56-  Darülfünun'unyapımı için anlaşılan İtalyan mimar kimdir ?

-      Gaspare Fossati

57- Darülfunun 1865’de tamamlanıncaya kadar Münif Efendi'nin başkanlığını yaptığı Cemiyet-iİlmiyye-i Osmani'nin düzen­lediği halka açık konferans veren eğitimciler kimlerdir ?

-      İlkini 13 Ocak 1863'te kimyager Derviş Paşa verdi.

-      Ahmed Vefik Paşa, tarih

-      Salih Efendi, zooloji, botanik vejeoloji

-      Mehmed Cevdet Efendi, coğrafya

-      Said Efendi astronomi

58-  Darülfununhangi binaya taşındığı zaman yanmış ve 4.000 ciltlik kütüphanesi yok olmuştur ?

-      Nuri Paşa Konağı

59-  1869Maarif-i Umumiyye Nizamnamesine göre  Darülfünunda okutulacak bölümler nelerdir ?

-      Fel­sefe ve Edebiyat

-      Hukuk

-      Doğal Bilimler ve Matematik

60-  1869 Maarif-i Umumiyye Nizamnamesine göre   Darülfünun nazırı kim seçilmiştir ?

-       Tahsin Efendi

61- 1874’de açılan yüksek okul nerede açılmıştırve hangi bölümler okutulmuştur ?

-      Galatasaray Sultanisi'nin içerisinde Mekâtib-i Aliyye-i Sultaniyye veya Darülfünun-i Sultani adıyla  Hukuk, Mühendislik ve Edebiyat bölüm­leri okutulacağı bir yüksek okul açıldı.

62-  1877-78 öğretim yılında kapanan Darülfünun'un kesintisiz bir biçimde eğitime başlaması hangi tarihte olacaktır ?

-      1 Eylül 1900

63- Rumların açtığı okullar nelerdir ?

-      Fener Rum Okulu

-      III.Selim devrinde 1805’de Kuruçeşme Rum Okulu

-      1820 Heybeliada Papaz Okulu

64- Ermenilerin  nerelerde okullar açmışlardır ?

-       1641'de Galata

-       1710'da Hisar ve Beyoğlu

-       1715'te Üsküdar

-       1741'de Kumkapı

-       1752'de Balat

-       1710'da Bitlis'te Büyük Okul

-       1841'de İstanbul'da Lusaviriç adında bir kız okulu

65- Yahudi Hahamlar 1859'da İstanbul'da açılan Şube-i Maarif adlı okulda hangi dilin okutulmasını gavur dili diyip günah sayarak müfredata koymamışlardır ?

-       Fransızca

66- 1860'ta Paris'te kurulan ve ama­cı Musevilerin modern usullerle eğitilmelerini sağla­mak olan Alliance İsraeliti Üniversel adlı cemiyet nerelerde okul açmıştır ?

-       Bağdat,Şam, İzmir, Edirne ve Selânik ile İstanbul'da Hasköy, Balat, Galata vb.

67- Osmanlı topraklarında açılan eneski yabancı okul hangisidir ?

-       Fransız Katolik Cizvit misyo­nerlerinin 1583'te İstanbul'da kurdukları Saint Benoit

68- İngilizler daha çok nerelerde okul açmıştır?

-       Suriyeve Lübnan

69- Amerika Birleşik Devletleri faaliyetlerini daha ziyade hangi kesim üzerine yapmıştır ?

-       Ermeniler

70- Amerika Birleşik Devletlerinin 1863 de kurduğu okulun adı nedir ?

-       Robert Koleji 

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 5. ÜNİTE

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ  1703-1876 5.ÜNİTE  SORULAR

1-      Tanzimat dönemi, Osmanlı tarih literatüründe üzerinde enfazla konuşulan ve bundan sonra da tartışılacak olan dönemlerden biridir. Bununen önemli nedeni nedir ?

-         Bu dönemin geleneksel Osmanlı siyaset kültüründen ve tavır alışından kesin hat­larıyla bir kopuşu ve aynı zamanda Avrupa medeniyet dairesine doğru yönelişi temsil etmesidir.

2-      Tanzimatın Osmanlı literatüründeki anlamı nedir ?

-         Mülkiidareyi ıslah ve yeniden organize etme anlamında kullanılmakta ve aynı zamanda bu düzenlemelerin yapıl­dığı dönemi nitelendirmektedir.

3-      Tanzi­mat Fermanı ne zaman başlatılmıştır ?

-         3Kasım 1839'da ilân edilen Gülhane Hatt-ı Hümayunu'yla

4-      Son araştırmalar Tanzimatın başlangıcını hangi padişah dönemine kadar indiğini ortaya koymuştur ?

-          II. Mahmud

5-      II. Mahmud yapmış olduğu reformlarla geleneksel Osmanlımerkez teşki­lâtını ve hükümet sistemini tamamen değiştirdiği yeniliklerinadını ne koymuştur ?

-         Tanzimat-ı Hayriyye

6-     Tanzimatın sonu ile ilgili görüşler nelerdir ?

-         Sadrazam ÂliPaşa'nın öldüğü tarih olan 1871

-         Midhat Paşa'nınsürgüne gönde­rildiği tarih olan 1877

-         Osmanlıparlamentosunun kapatıldığı tarih olan 1878

-         Duyun-ıUmumiyye İdaresi'nin kurulduğu tarih olan 1881

7-     Tanzimatın sonu olarak en çok kabul edilen tarih hangisidir ?

-         1878 : Osmanlıparlamentosunun kapatıldığı tarih

8-    Sultan Abdülmecid'in 17 Temmuz 1839'da yayımladığı cülûs hatt-ı hümayunundaki ilkeleri nelerdir ?

-         Bütün devletişlerinde kanun ve hakkaniyete uyulması

-         Rüş­vet ve zulümdenkaçınılması

-         Ülkede yaşayanmüslim ve gayrimüslim bütün halkın güvenliğinin sağlanması, can, mal, yer vemekânından emin olması

-         Hediye olarak sarayamücevher veya para gönderilmemesi ve bürokratların da bu tür hediyeleri kabuletmemesi

-         Bu hatt-ı hümayundarüşvet alanların cezalandırılacağına da vurgu yapılmaktaydı.

9-    SultanAbdülmecid'in taşraya gönderdiği Hattı Hümayun neleri içerir ?

-         Vali, vezir, ferik,mütesellim ve mübaşir gibi görevlilerden yolculuk mas­raflarını kesinliklehalka yüklememelerini ve cerime ve câize gibideğişik adlarla halktan hiçbir şey almamalarını

10-  Caize nedir ?

-         Üst düzey görevlere atanan kişilerin bu atama karşılığında padişaha, sadrazama ve maiyetine vermeleri gelenek olan ayni veya nakdi hediyeler için kullanılan bir tabirdi.

11-  Meşveret Meclisi kimin başkanlığında toplanmıştır ?

-         Sadrazam Hüsrev Paşa

12-  GülhaneHatt-ı Hümayunda belirlenen yeni kanunların esası ile ilgili konular nelerdir ?

-         Can emni­yeti, mal,ırz ve namusun korunması

-         Vergilerin düzenlenmesi

-         Asker alımının ısla­hıve askerlik süresinin tespiti olarak belirlenir.

-         Halkı ve hazineyizarara uğratan il­tizam usulünün zararlarından bahsedilerek kaldırılacağı

-         Ver­ginin herkesinmal varlığı ve kudreti göz önünde bulundurularak alınması ve halk­tan fazla birşey istenmemesi

13-  Gülhane Hatt-ı Hümayunu kim okumuştur ?

-         Mustafa Reşit Paşa

14-  Literatürde Gülhane Hattında kendisine büyük rol biçilmiştir. Fakat tek başına onun eserinin olduğunu kabul etmek doğru değildir.Bu yazıda geçen  söz konusu paşa kimdir ?

-         Mustafa Reşit Paşa

15-   Padişahın huzurunda yemin eden kimlerdir ?

-         Vükelâ, büyükâlimler ve ileri gelen devlet ricâli

16-  Yüksekbürokratlar kimlerin huzurunda yemin etmiştir ?

-         Sadrazam

-         Şeyhülislâm

-         Seras­ker

-         Darphane müşiri

-         Hariciye nazırı

17-  Adaletname nedir ?

-         Halkın can ve malemniyetini sağlamak, merkez ve taşrada devleti temsil eden üst düzey görevlilerin fazla vergi talebiyle halka zulmetmelerini ve görevlerini kötüye kullanmalarını önlemek amacıyla, kadı, beylerbeyi ve sancak beylerine hitaben çıkan padişah fermanlarına adaletname denirdi. Adaletnameler, mevcut kanunlarıilgililere hatırlatmak amacıyla yayımlanabileceği gibi, bazen de yeni hükümler getirebilir; daha ziyade buhranlı dönemlerde halkı korumak amacıyla neşredilirlerdi.

18-  Tanzimat Fermanını dış ülkeler nasıl karşılamıştır ?

-         İngiliz ve Fran­sızkamuoyu fermanı olumlu buldu

-         Avusturya ve Rusyaise, olumsuz ve ihtiyatla karşıladılar.

19-  Avusturya ve Rusya’nın fermanı olumsuz bulmalarının sebebi nedir ?

-         Avusturya : Padişahın ve yönetici elitin yetkilerinin bu fermanla sınırlandırıldığını gö­ren Avusturya Başbakanı Prens Metternich, ülkesinde de benzer isteklerle karşıla­şabileceği endişesiyle ilân edilen reformları eleştirdi.

-         Rusya        : İçve dış siyasette Osmanlı Devleti'ne güç katacağı ve İngiltere'yle Fransa'nın bu ülkedeki etkinlikle­rini arttıracağı gerekçesiyle yeni kararlara karşı olumsuzbir tavır takındı.

20-  Ferman kamuoyuna duyurulmak için nerelerde yayınlanmıştır ?

-         Takvim-i Vekayi

-         1840 da Ceride-iHavadis

-         Önemli düzenlemeler Varaka-ı Mahsusa denilen tek yapraklı ekler bastırılarak duyurulmuştur.

21-  Fermanın iç kamuoyunda tepkisi nasıl olmuştur ?

     

-         Osmanlı teba­asını oluşturan her zümre fermanı kendi açısından yorumladı

-         Müslümanlar, gayri­müslimlere verilen yeni haklardan hoşlanmadı

-         Gayrimüslimler fermanla birlik­te büyük bir beklenti ve ümide kapıldı.

-         Çıkarları zedelenen ulema, âyan ve hatta, valiler, Şeriat'ın çiğnendiğini ve müslümanların gâvurlarla aynı sevi­yeye getirildiğini belirterek halkı tahrik etti

22- Fermanda yeralan ıslahatlar öncelikle olarak nerelerde uygulanmaya karar verilmiştir ?

Merkeze yakın olarak :

-         Edirne, Bursa,İzmir, An­kara, Aydın, Konya ve Sivas

Merkeze Uzak olarak :

-         Mısır eyaletindeMehmet Ali Paşadan uygulanmasını istenmiştir.

23-  Hangi bölgede verilen tepkilerden dolayı uygulama ertelenmiştir ?

-         Trabzon

24-  Mart1 845'ten itibaren Erzurum ve Diyarbekir eyaletlerinin de Tanzimat kapsamına alınması üzerine nerede isyan çıkmıştır ?

-         Van

25-   1850 de uygulama kapsamına alınmasıyla isyan çıkaran bölge neresidir ?

-         Bosna-Hersek

26-  II.Mahmudun ölümünden 2 ay sonra Maliye Nezareti lağvedilip yerine hangi kurumlargelmiştir ?

-         Hazine-i Âmire

-         Hazine-i Mukataat Defterdarlıkları

27-  Vergi  toplama görevi kimlere verilmiştir ?

-         Muhassıllara

28-  İltizamın lağvı ve yeni sistemin tesisi sürecinde hazine gelirlerin­de büyük düşüşler yaşandı. Hükümet, maliyede gelirler aleyhinde ortaya çıkan açığı nasıl kapatmıştır ?

-         Kâğıt para (kaime,kavaim-i nakdiyye) çıkararak ,Ocak1840'ta yıllık %12,5 faiz veren ilk Osmanlı kâğıt paraları piyasaya sürüldü

29-  Yeni sistemden çıkarları zedelenen kimlerdir ?

-         Vali, mütesellim,eşraf, âyan, sarraf, mülte­zim, voyvoda gibi zenginleşmiş zümreler

30-  Yenisisteme karşı isyan çıkan yerler nereleridir ?

-         Bulgarlar 1841Nisanın­da Niş'te ciddi bir isyan çıkardı

-         Tokat'ta ise, birmuhassıl öldürüldü.

31-  Muhassıllık sistemi ne zaman kaldırıldı ?

-         Mart 1842

32-  Tanzimat'a aykırı hareket ettikleri iddiasıyla Meclis-i Vala’da da yargılanan kimlerdir ?

-         Hüsrev Paşa

-         Âkif Paşa

-         Nafiz Paşa

-         Tahir Paşa

-         Hasip Paşa

33-  1840da Anadolu ve Rumeli’de reformların teftiş ve denetlemesi ile kimlergörevlendirilmiştir?

-         Anadolu  : Meclis-i Nâfıa Müftüsü Çerkeşî Mehmed Efendi

-         Rumeli   : Meclis-i Vâlâ Üyesi Arif Hikmet Bey

34-  Sultan Abdülmecid’in, reformların uygulanmasını yerinde görmek ve hal­kın şikâyetlerini bizzat dinlemek amacıyla 1844'te ziyaret ettiği yerler nereleridir ?

-         İzmit, Bursa,Çanakkale ve Adalar

35-  Posta Nezareti ne zaman ku­rulmuştur ?

-         23 Ekim 1840

36-  Redif askeri nedir ?

-         II. Mahmud döneminde Asakir-i Mansure Ordusu'na destek olmak üzere 1834'te oluşturulan ihtiyat askerinin genel adıdır

37-  Zaptiye Müşirliği hangi amaçla kurulmuştur ?

-         İstanbul, Üsküdar ve Boğazi­çi'nin emniyet ve güvenlik işleriyle ilgilenmek üzere

38-  Rusya  Osmanlı Devletine 1853 de savaş (1853-1856Kırım S.) açma bahenesi nedir ve gerçekte neden nedir ?

-         Gerekçesi : Rusya Kudüs ve civarındaki Hıristiyanların kutsal mekânlar sorununu bahane ederek devleti sıkıştırmaktaydı.Hem bu konudaki taleplerinin, hem de Ortodoks Os­manlı tebaası üzerindeki genel himaye iddialarının kabul edilmemesi

-         Gerçek neden : Osmanlı coğrafyası üzerindeki uluslararası rekabet

39-  Kırım Savaşında Rusya'ya karşı Osmanlı Devleti'nin yanında yer alan ülke kimdir ?

-         Fransa

40-  Hristiyanlar  ile ilgili yapılan düzenlemeler nelerdir ?

-         Memuriyette birinci rütbeye (rütbe-i ûlâ) kadar yükselmeleri

-         Elçiliklerde is­tihdam edilmeleri

-         Kilise tamir vei nşası konusuna daha hoşgörülü yaklaşılması­

-         Hz. Ömer'in BeniTağlib ka­bilesine yaptığı özel bir uygulama örnek gösterilerek cizyenin iane-iaskeriyye adıyla tahsili

41-  Savaşın ardından toplanacak olan Paris Kongresi'nden önce oluşturulan komisyonda kimler vardır ?

-         Sadrazam Âli Pa­şa

-         Hariciye Nazırı FuadPaşa

-         Şeyhülislâm Ârif Bey

-         İngiltere, Fransa veAvus­turya sefirleri

42-  Islahat Fermanı hangi tarihte ilan edilmiştir ?

-         18 Şubat 1856

43-  IslahatFermanının içeriği daha çok kimlere yöneliktir ?

-         Gayrimüslimler

44-  Tanzimat ve Islahat Fermanı arasındaki farklar nelerdir ?

-         Tanzimat Fermanı müslim ve gayrimüslim bütün halkın; Isla­hat Fermanı ise, neredeyse sadece gayrimüslimlerin durumunu iyileştirmeyi amaç­lamaktaydı.

-         Tanzimat Fermanı iç dinamiklerin zorlamasıyla, Islahat Fermanı ise, ta­mamen dış baskıların ve yabancı elçilerle yapılan müzakerelerin sonucunda orta­ya çıktı.

-         Tanzimat Fermanı kararlaştırılıp iç ve dış kamuoyuna duyurulduğu ve ül­keyi her hangi bir taahhüt ve yükümlülük altına sokmadığı halde, Islahat Fermanı, Paris Anlaşması'nın 9- maddesinde söz konusu edilerek devleti taahhüt altına sok­tu;gayrimüslimlere verilen hakların uygulanmadığı gerekçesiyle yabancı devletle­rin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine müdahale etmelerine de zemin hazırladı.

45-  30 Mart 1856'da imzalanan Paris Antlaşması ile Osmanlı Devleti açısından ortaya çıkan sonuç nedir ?

-         Osmanlı Devleti'nin bütünlüğü ve bağımsızlığı, şeklen de olsa anlaşmayı imzala­yan devletlerin ortak garantisi altına alındı.

46-  Islahat Fermanını eleştiren paşa kimdir ?

-         Mustafa Reşid Paşa

47-  Islahat Fermanının uygulanması için oluşturulan komisyonda kimler vardır ?

-         Sami Paşa

-         Mümtaz Efendi

-         Suphi Bey

-         Ahmed Refik Bey

48-  Islahat Fermanının uygulanmasına ilk önce hangi sancaktan başlanmasına karar verilmiştir ?

-         Hüdavendigar

49-  Islahat Fermanına tepki göstermek için ayaklanma çıkan yerler nereleridir ?

-         Maraş, Halep, Şam,Lübnan, Cidde, Girit, Bosna-Hersek

50-  1859'da İstanbul'daki bazı askerler, devlet görevlileri ve sivillerin padişahı tahttan indirmek amacıyla planladıkları sui­kastın adı nedir ? 

-         Kuleli Vakası

51-  İngiltere’nin  ıslahat projesinin  içeriği nelerdir ?

-         Meclis-i Vâlâ ile Meclis-i Tanzimat'ın birleştirilerek oluşturulacak meclise müslim ve gayrimüslimlerin üye olması

-         Yeni meclisin adliye sistemiyle gayrimüslimlerin şahitliğinin kabulünü sağlayacak düzenlemeleri yapması

-         Açılacak yen iokullarda müslim ve gayrimüslim çocuklarının beraberce okutulması

-         Elçilerin şikâyetçi olduğu devlet memurlarının bu mecliste yargılanması

-         Valilerin maiyetine birer gayrimüslim müsteşar atanması

52-  Lübnanda çıkan hangi olaya Avrupalı devletler müdahale edip 1861'de Lübnan için özel bir nizamname çıkarılarak mu­tasarrıflığına bir Hıristiyan atamıştır ?

-         Maruniler ve Dürziler arasında çıkan olaya

53-  1864de Taşra teşkilatı ile ilgili Fransa’dan etkilenerek çıkarılan Nizammane nedir?

-         Vilayet Nizamnamesi

54-  Tanzimattan sonra özelikle hangi bölgelerde çıkan isyanlar milli harekete dönüşmüştür ?

-         Balkanlarda çıkan Sırp, Karadağ, Rumen ve Bulgar isyanları

55-  1869de çıkarılan Tabiiyyet-i Osmaniyye Kanunu nedir ?

-         Bu kanunla Osmanlı uyruğundançıkma hükümetin iznine bağlandı ve Müslüman olsun gayrimüs­lim olsun Osmanlıülkesinde yaşayan herkes "Osmanlı" olarak kabul edildi.

56-  1867 de basın üzerindeki sınırla­maları daha da ileri götüren ve gazete kapatılmasını kolaylaştıran kararnameyi kim çıkarmıştır ?

-         Ali Paşa :Kararname-i Ali

57-  III.Napolyon  Sultan Abdülaziz’i nereye davetetmiştir ?

-         Paris Sanayi Sergisi

58-  Avrupayıilk ziyaret eden padişah olan Sultan Abdülaziz nerelere gitmiştir ?

-         Paris, Londra, Liege, Koblenz, Viyana ve Budapeşte

59-  Sultan Abdülaziz kimlerle görüşmüştür ?

-         III. Napolyon

-         İngiltere Kraliçesi Vic­toria

-         Belçika Kralı II. Leopold

-         Prusya Kralı I. Wilhelm

-         Avusturya-Macaristan İm­paratoru Franzjoseph

60-  1871de Sadarate atanan kimdir ?

-         Mahmud Nedim Paşa

61-  Tanzimatçıların sıkıntıları olan konular nelerdir ?

-         Reformları özümseyip ha­yata geçirecek memurlara,

-         Sağlam bir mali yapıya, yani paraya,

-         Reformlar için gerekli olan zamana sahip olmamaları

62-  Önceki padişahların aksine İngiltere'nin İstanbul Sefiri Stratford Can­ning ile bizzat ve sık sık görüşerek bilgi alış verişinde bulunan padişah kimdir ?

-         Abdülmecid

63-  Dış ülkelerin desteğini alarak belirli yerlere gelen devlet adamları kimlerdir ?

-         Reşid Paşa : İngilte­re

-         Âli Paşa, Fuad Pa­şave Rıza Paşa : Fransa

-         Mahmud Nedim Paşa :Rusya

64-  Reformların Başarsını ve hızını olumsuz etkileyen faktörler nelerdir ?

-         Devlet ileri gelenlerinin kendi arala­rında yaptıkları mücadeleler

-         Yenilikler

-         İktidar mücadeleleri

-         Dış güçlerin müdahaleleri

-         Reform karşıtlarınınmuhalefeti

65-  41 Maddelik Ceza Kanunu hangi tarihte hazırlanmıştır ?

-         3 Mayıs 1840

66-  3 Şubat 1855'te rüşveti önlemek amacıyla Fransız kanunlarından ilham alınarak hazırlanan kanunname nedir ?

-         Men-i İrtikâb Kanunnamesi

67-  Ceza Kanunu'nun uygulamada farkedilen eksiklikleri gidermek için çıkarılan kanun nedir ?

-         Meclis-i Vâlâ'nın 1851'de yaptığı 43 maddelik Kanun-i Cedid

68-  1858'de Meclis-i Âli-i Tanzimat'ta, Ahmed Cevdet Paşa'nın baş­kanlığında kurulan komisyonun hazırladığı “1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu'nun özet tercümesi”olan 264 maddelik Kanunun adı nedir ?

-         Ceza Kanunname-i Hü­mayunu

69-  Fransız Askeri Ceza Kanunun düzenlenmesi için oluşturulan komisyonda kimler vardır ?

-         Keçecizade Mehmed Fuad Paşa'nın başkanlığında askeri yet­kililer

-         Dâr-ı Şûrâ-yı Askeri üyeleri

-         Ahmed Cevdet Paşa

70-  Ticaret Hukuku ile ilgili çıkarılan kanunlar nelerdir ?

-         1850  Kanunname-i Ticaret :  Özel hukuk alanında yapılan ilk kanundur.

-         1855  “İflâs Kanunnamesi” (ilave edilmştir)

-         1860  “Ticaret Kanunu'na Zeyl” (ilave edilmiştir)

-         1861  Usul-i Muhakeme-i Ticaret Nizamnamesi

-         1863  Ticaret-i Bahriyye Kanunnamesi

71-  1863  Ticaret-i Bahriyye Kanunnamesi Fransız Ticaret Kanunu'nun ilgili bölümü esas alınması ile birlikte başka hangi ülkelerin kanunlarından faydalanılarak hazırlanmıştır ?

-         Hollanda, Sardunya,Sicilya, Belçika ve Prusya

72-  1858 yılında hazırlanan Arazi Kanunnamesi kimin başkanlığında hazırlanmıştır ?

-         Ahmet Cevdet Paşa

73-  Medeni Hukuk ile ilgili Meclis-i Tan­zimat'ın bünyesinde Rüşdü Molla Efendi'nin başkanlığında kurulan komisyonun hazırladığı kanunun adı nedir ?

-         Metn-i Metin

Not :Bu kanun çalışmasının sadece bugün metni elimiz­de bulunmayan Kitabü'l-Büyû'kısmını hazırlayabildi ve dağılmak zorunda kaldı

74-  1867'de Fransa'nın İstanbul Sefiri Mösyö Bourree'nin de etkisiyle 1804'te Napolyon döneminde hazır­lanan Fransız Medeni Kanunu'nun (CodeCivil) tercümesini gündeme getiren sadrazam kimdir?

-         Mehmed Emin  Paşa

75-  Ahmed Cevdet Paşa'nın başkanlığında kurulan Mecelle Komisyonun, yaklaşık sekiz senelik bir çalışmanın sonucunda hazırladığı Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye'nin özellikleri nelerdir ?

-         Tanzimat döneminde hazırlanan en önemli ve milli kanun olup esas olarak borçlar ve kısmen de eşya ve yargılama hukukuna dair maddeleri içerir.

-         Aile ve mi­ras hukukuna dair bahisler yoktur.

-         Hanefi fıkhına göre hazırlanan bu kanun toplam 16 kitap ve 1851 maddedir.

-         Nizamiye mahkemelerinin ihtiyaçlarını gidermeyi hedeflemekteydi

76-  Mali Hukuk alanında 1861’de yayımlanan kanunun adı nedir ?

-         Umur-i MaliyyeyeDair Nizamname

AYRI NOT : 

·        Islahat Fermanının içeriği:

·        Tanzimat ile bütün tebaaya tanınmış olan haklarla önceki padişah­ların dönemlerinde gayrimüslimlere verilen imtiyaz ve muafiyetler saklı tutuldu

·        Bu hakların yeni ihtiyaçlara göre uyarlanması için patrikhanelerde hükümetin kontrolünde meclislerin kurulması öngörüldü. Bu meclislerin alacağı kararlar hü­kümetin onayından sonra geçerli olacaktı.

·        Patriklerekaydıhayat şartıyla, yani yaşa­dıkları sürece görev yapma imkânı tanındı

·        Patriklerleruhbanlara devlete bağlılık yemini etme şartı getirilip maaş bağlandı.

·        Gayrimüslimlerinruhani liderlerinin ce­maatleri üzerinde daha önce var olan geniş yetkilerisadece dini konularla sınırlan­dırıldı.

·        Cemaatlerinişlerinin, ruhban ve halkın temsilcilerinin görev yapacağı kar­ma meclislertarafından yürütülmesi kararlaştırıldı.

·        Hükümetin izniyle olmak kaydıyla gayrimüslim cemaatlere, ibadethane, hasta-hane ve okul gibi müesseselerini onarma, yeniden inşa etme ve kendi dillerinde okul açma hakkı verildi; ayrıca, bunların işlerinin, ruhban ve halkın temsilcilerin­den oluşankarma meclislerce yürütülmesi kararlaştırıldı.

·        Yazışmalarda ve­yahalkın ve memurların söyleminde gayrimüslimleri aşağılayan tabirlerin kullanıl­ması yasaklandı.

·        İnsanların din ve mezhep değişikliğine zorlanmaması, bütün te­baanın ayrım gözetilmeksizin devlet memuriyetiyle mülki ve askeri okullara kabul edilmeleri esasları benimsendi.

·        Müslümanlarlagayrimüslimler arasında veya her iki tarafın kendi aralarında çıkan anlaşmazlıklara bakmak üzere karma mahkeme­lerin kurulmasına, gayrimüslimlerin şahitliklerinin kabulüne ve herkesin kendi inancına göre yemin etmesine imkântanındı.

·        Hapishanelerin şartlarının iyileştirilmesi ve işkencenin yasaklandı.

·        Gayrimüslimlere askerlik yükümlülüğünü yerine getirebil­me veya askerlik bedelini nakit olarak ödeyebilme seçenekleri sunuldu.

·        İl­tizam konusu bu fermanda da yer aldı ve yavaş ya­vaş kaldırılacağına vurgu yapıldı.

·        Paranın değerini yükseltmek amacıyla bir banka­nın kurulması ve ülkede yollar ve kanallar inşa etmek gibi imar faaliyetleri yer aldı.

·        Bütün halkı ilgi­lendiren konuların görüşüldüğü toplantılara katılmak üzere gayrimüslim grupların temsilcileri de bir yıllığına Meclis-i Vâlâ üyeliğine kabul edildi

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 6. ÜNİTE

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 6. ÜNİTE SORULAR

1-      Asakir-i Mansure Ordusu'nun ihtiyacı olan eşyalarınüretimi için kurulan fabrikalar nelerdir ?

-         Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası : 1816 yılında II. Mahmud tarafından satın alınarak ordunun emrine veri­ldi,1826 yılında kundura kısmı ilâve edildi.

-         Feshane : Yeni ordunun personeliyle halkın fes ihtiyacını karşılamak amacıyla 1833'te Tu­nus'tan getirtilen ustalar gözetiminde Kadırga'da fes üretimine ve  1839'da taşındığı Haliç kıyısında 1842 yılında kumaş imaline de başlamıştır.

-         İplikhane : Tersane'nin yel­ken ve yeni ordunun elbise, iç çamaşırı ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak üzere 1827'de Eyüp Bahariye'de üretime geçti.

-         İslimye Çuha Fabrikası : Orduya kumaş ve iplik üretmek amacıyla 1836'da kuruldu.

2-   Abdülmecid döneminde yapılan sanayi  girişimleri nerelerde yoğunlaşmıştır ?

-         Yedikule'den Çekmece'ye doğru olan sahil şeridinde

3-   Abdülmecid döneminde kurulan fabrikalar nelerdir ?

-         İzmit Çuha Fabrikası

-         Hereke Kumaş Fabrikası

-         Bursa İpek Fabrikası

-         Veliefendi Basma Fabrikası

-         Balıkesir Aba İpliği Fabrikası

-         Zeytinburnu'nda Demir Fabrikası­

-         İzmir Kâğıt Fabrikası

4-   Zeytinburnu  Demir Fabrikasında hangi madde işleniyordu ?

-         Cevheri

5-   Zeytinburnu  Demir Fabrikasınagereken demir cevheri  nerelerden sağlanıyordu?

-         Büyükada, Sofya,Samako ve Köstendil

6-    Hangi fabrika 1860 larda kapanma tehlikesi geçirerek Hazine-iHassa'ya ve daha sonra da Harbiye Nezareti'ne dev­redilmiştir ?

-         Veliefendi BasmaFabrikası

7-    Bugün Türk sanayiinin başarılı olduğu Osmanlı  döneminde devlet eliy­le kurulup yaşatıtıkları alanlar nelerdir ?

-         Tekstil, cam ve deri sanayi

8-    OsmanlıDevleti, 1851'den itibaren uluslararası sergilere genel olarak hangi ürünleri göndermiştir ?

-         Deri, porselen,tekstil, tarım, madencilik ve kâğıt gibi

9-    Sergi-iUmumi-i Osmani hangi tarihte gerçekleşmiştir ?

-         1863

10-  1860lardan itibaren  Devletçi sanayileşme siyasetinin terk edilme sebepleri nelerdir ?

-         Devletçi sanayileşme siyaseti 1838 Baltalimanı Ti­caret Antlaşması liberal fikir ve hükümleriyle çelişmekteydi

-         Devlet fabrikalarının, kapitülasyonları gerekçe gösteren ve imparatorlukta imtiyazlı bir konumda bulunan Avrupalı tüccarların sat­tıkları mallarla giriştikleri eşitsiz rekabete dayanamamaları

-         Devletin, bu dönemde imtiyaz verdiği Avrupalı girişimcilerin kurduğu anonim şirketlerden hiz­met almayı tercih edip daha ziyade yatırımları düzenleyici bir rol üstlenmesiydi

11-  Av­rupalı yatırımcılarla özel sektör hangi alanlarda faaliyet göstermiştir ?

-         İmtiyazlı şirketlerin dışında, iplik, halı, çırçır, pamuk balyalama, un, meyan kökü,zeytinyağı, sabun gibi farklı ve kârlı sektörlerde de fa­aliyet gösterdi

12-  Devletin sa­nayi girişimlerinden vazgeçmesinden sonra, 1864'te sanayii desteklemek ve giri­şimcilere yol göstermek üzere kurulan komisyon nedir ?

-         Islah-ı SanayiKomisyonu

13-  Islah-ı Sanayi Komisyonu kimin başkanlığında oluşturulmuştur ?

-         Meclis-i Ahkâm-ı Adliyye üyesi Rıza Efendi

14-  Islah-ı Sanayi Komisyonun yaptığı faaliyetler neticesinde şirkete dönüştürülen esnaflar kimlerdir ?

-         1866'da Simkeşçi esnafı :  Simkeşçiler Şirketine

-         1866’da Deri ve deri ürünleriyle uğraşan Debbağcı esnafı : Debbağlar Şirketi

-         1867'de at takımları, araba koşumları ve deri eşya imal eden Sarraç esnafı :Sarraçlar Şirketi

-         1868'de dokumacı esnafı : Kumaşçılar Şirketi;

-         1868'de çe­şitli sanayi ürünleriyle aletler üreten dökümcü esnafı : Dökümcüler Şirketi

-         1868'de de demirci esnafı :Demirciler Şirketi

15- Başarılı ve başarısız olan şirketler nelerdir ?

-         Başarılı olanlar :Deb­bağlar, Kumaşçılar ve Demirciler Şirketleri

-         Başarılı olamayanlar : Simkeşler, Sarraçlar ve Dökümcüler Şirketleri

16-  Sanayileşme siyasetinin bir yansıması olarak ortaya çıkan Islah-ı Sanayi Mektebi'nde hangi alanlarda eğitim veriliyordu ?

-         Demircilik,marangozluk, dokuma­cılık, makinecilik, mimarlık, terzilik, kunduracılık ve ciltçilik

17-  Osmanlı Devleti tarım alanında nasıl faaliyetlerde bulunmuştur ?

-         Ticari değeri yüksekürünlerin üretimini teşvik amacıyla bazı destekler sağladı :

-         Bu ürünlerin başında pamuk gelmektedir.Pamu­ğun ekimini teşvik için çiftçiye ithal tohum dağıtıldığı gibi pamuk ayıklamasında kullanılmak üzere dışarıdan getirtilen araç ve gereçler de gümrük vergisinden mu­af tutuldu.

-         1850'de yeni zeytinlik yetiştirenlere 25 yıl vergi mu­afiyeti sağlandı

-         Benzer muafiyetler ipek böcekçiliğini teşvik için dutlukların çoğal­tılması amacıyla da yapıldı.

-         Çiftçiye verilecek özel ve resmi kredileri düzenle­mek amacıyla 1848'de özel krediler için pilot bölge olarak seç­tiği Kütahya'da kredi faizinin enfazla %8olmasını kararlaştırdı ve her hangi bir ak­saklık ve ödeyememe durumunda faize faiz yürütülmesini yasakladı.

18-  Osmanlı Devleti İngiltere ile gümrük tarifesi antlaşmasını hangi yılda yapmıştır ?

-         1820

19- Yed-i Vahid nedir ?

-         Devletin Yeniçeri Ocağı'nı kaldırıp Asakir-i Mansure ordusunu kurmasından sonra hazineye gelir temin etmek üzere kereste, kömür, palamut, afyon, hububat,ipek gibi bazı maddelerin ticaretini bizzat yapmak üzere piyasaya girmesi ve müdahalesi tekelinde tutması anlamında kullanılan bir tabirdir

20-  Balta Limanı Antlaşması hangi tarihte ve kimlerin başkanlığında imzalanmıştır ?

-         16 Ağustos 1838'de

-         Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa'nın baş­kanlıkettiği Osmanlı heyeti ve Sir Henry L. Bukver'in başkanlık ettiği İngiliz heyetiyle

21-  Balta Limanı Antlaşması maddeleri nelerdir ?

-         Daha önceki anlaşmalarla tanınıp bu anlaşmayla kaldırılmayan imti­yazların yürürlüğünün devam etmesi

-         Diğer devletlere verilmiş veya verilecek hak­ların İngilizler için de geçerli olması

-         İhraç yasaklarının kaldırılıp yabancı tüccarla­rınistediği maddeyi ihraç edebilmesi

-         Yed-i vahid usulünün kaldırılması, bu şartla­ra aykırı hareket eden Osmanlı memurlarının cezalandırılması ve İngiliz tüccarının bundan zarar görmesi durumunda ziyanının karşılanması

-         Boğazlar'dan geçecek gemilere "izn-isefine" denilen gemi geçiş izinlerinin geciktirilmeksizin verilmesi

-         İngiliz tüccarının Osmanlı mallarını alıp satma veen imtiyazlı Osmanlı tüccarı ka­dar vergi verme hakkına kavuşması

-         Anlaşmanın yedi yıl süreyle geçerli olması

22-  Vergi oranları nasıl belirlendi ?

-         Liman şehirlerinden yapılacak ithalat ve ihracat vergileri %3 olarak korundu.

-         1826'dan itibaren çeşitli isimler altında alınanvergiler kaldırılıp yerlerine %9 ora­nında tek bir vergi konuldu.

-         Sahilden iç kesimlere götürülecek mallara uygulanacak fazladan ithalat vergisi %2’ydi

Böylece ortaya:

-         İç kesimler­den ihraç edilecek ürünler için %3+9=12

-         Yurtdışından getirilip ülkenin iç kesim­lerine intikal ettirilecek ürünler için %3+2=5 oranı çıktı

23- 19. yyda kapitülasyonların Osmanlı Devletine verdiği zararlarınelerdir ?

-         Yerli sermayeyi

-         İktisadi yapıyı

-         Şirketlerin gelişimini

-         Devletin bir iktisadi siyaset belirlenmesini engelliyordu.

24-  1856 Paris Kongresinde kapitülasyonların ülkenin gelişimini engelleyip hükümetin nüfuzunu kırdığın ıbelirten, 7 Temmuz 1867'de de devletin hükümranlık haklarına aykırı olan imtiyaz iddialarının reddedileceğini elçiliklere bildiren Paşa kimdir ?

-         Âli Paşa

25-  Osmanlı Para düzeni ileilgili neler söylenebilir ?

-         İlk Osmanlı gümüş sikkesi olan akçe 1326'da Orhan Bey döneminde basıldı.

-         İlk altın para Fatih Sultan Mehmed döneminde ba­sıldı.

-         Sınırların genişlemesine paralel olarak Bizans,Venedik, Ceneviz, İspanyol, Hollanda, Polonya, Avusturya ve İran paraları ülkeninfarklı yerlerinde dolaşım­daydı.

-         17. yüzyılın ortalarından itibaren Avrupalıt üccarların Osmanlı pi­yasalarına taşıdığı yabancı mağşuş sikkelerle mahalli paralar da eklendi

-         18. yüzyıl paranın büyük ölçüde tağşiş edildiği bir dönemdir. Osmanlı maliyesindeki en büyük tağşişin gerçekleştiği II. Mahmud dönemidir.

-         Bu dönemde altın içerikleri farklı olan rûmt, adlî ve bayriye isimli sikkeler piyasaya sürüldü;

-         Gümüş akçe son kez 1834'te basıldı.

-         Tanzimat'tan son­ra para sistemini düzenlemek amacıyla 1844'te Tashih-i Ayar Fermanı çıkarılarak 1 altın lira=100 gümüş kuruş esası benimsendi.

-         Ocak 1840'ta kağıt paralar kalıplarının hazırlanması beklenmeden el yazılı olarak çı­karıldı.

26-  Kâğıt paranın çıkarılmasını önerenkimdir ?

-         İsmetbeyzâde Ârif Hikmet Bey

27-  Mağşuş sikke nedir ?

-         İçeriğindeki değerli maden miktarı azaltılmış ve tağşiş edilmiş sikke için kullanılan bir tabirdir.

28- Kaime hangi paşanın İngiltereden aldığı borçla 1862’de piyasadan çekilmiştir ?

-         Sadrazam Fuat Paşa

29- Sarraflar hakkında neler söylenebilir ?

-         Değişik isim ve ayarda yerli ve yabancı para­ların piyasada bulunması, pa­ra alıp satmayı meslek haline getiren aracı bir grup olan sar­rafları ortaya çıkardı. Genel­likle Rum, Yahudi, Ermeni ve Venedik ve Cenevizli tüccar­ların yerli gayrimüslimlerle ev­lenmeleri neticesinde ortaya çıkan Levantenlerden olan sarraflar İstanbul'da ve ticare­tin geliştiği taşra şehirlerinde faaliyet gösterirdi.Padişah beratıyla atanır, İş yerleri Galata'da olduğu için de Galata sarrafı /bankeri ola­rak nitelendirilirlerdi.

Sarrafların faaliyetleri :

-         Para ticareti, naklive muhafazası,

-         Gayri­menkul alım-satımı

-         1760'lardan itibarende kısa vadeli borçlarla hazineyi finanse et­me

30-  Meclis-iVâlâ'nın girişimiyle Tanzimat'ın uygulandığı yerlerin vergisini topla­mak üzere13 saygın sarrafın kurduğu kurumun adı nedir ?

-         Anadolu ve RumeliKumpanyaları

31-  Avansnedir ?

-         19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı maliyesinin devlet çarkını döndürebilmek için Galata bankerlerinden aldığı kısa vadeli ve yüksek faizli borçlara avans denirdi. Bu iç borçlar dış borçlara göre hazineye daha pahalıya mal olurdu.

32-  İstanbul'da ortaya çıkan banker aileleri nelerdir ?

-         Baltazzi, Zarifi, Kamondo,Mavrokordato, Mısırlıoğlu, Ralli ve Düzoğlu

33-  Osmanlı ülkesindeki ilk banka olan Dersaadet Bankası kimlerin ilişkileri neticesinde kurulmuştur?

-         Galata'nın iki ünlü bankeri Jacques Alléonve EmmanuelBaltazzi'nin maliye ile olan ilişkileri neticesinde kuruldu.

34- 1848 ihtilalleri nedir ?

-         Şubat 1848'de Fransa'da başlayıp hızla Avrupa veLatin Amerika ülkelerine yayılan ve ellinin üzerinde ülkeyi derinden etkileyenihtilâller zinciri.

35-  1853 deyerli bankerlerle anlaşı­larakoluşturulan Banka-i Osmanî projesinden devletin beklentisi neler olmuştur ?

-         İki sene içerisin­demağşuş sikkeyi ortadan kaldırıp yerine uygun ayardaki altın ve gümüş paralanpiyasaya sürmesi

-         Para kurunusabitlemesi

-         Devletten yardımalmaksızın on beş se­ne içerisinde kâğıt parayı ortadan kaldırması

36- Banka-i Osmani projesinin gerçekleşememe sebepleri nelerdir ?

-         Kırım Savaşı

-         Taraf­ların yükümlülüklerini yerine getirememeleri

37-  Peter Pasquali ile Stephen Sleighisimli iki İngilizin kurduğu bankanın adı nedir ?

-         The Ottoman Bank (OsmanlıBankası)

38- Galata bankerleriyle yabancıların 1858 tarihinde kurduğu bankanınadı nedir ?

-         Türkistan Bankası

39- Bütün mal varlığı ve şubeleri ile Osmanlı Bankası 1863 de hangibankaya devredilmiştir ?

-         İngiliz ve Fransız sermaysiyle oluşturulacakBank-ı Osmanî-i Şâhâne

40- Karikatürsit Cem’in “Osmanlılıkla en az münasebeti olan birmüessese” diye tanımladığı banka hangisidir ?

-         Bank-ı Osmanî-iŞâhâne

41-  OsmanlıDevleti Bank-ı Osmanî-i Şâhâne’den hangi savaşa finanse olması olması için kağıt para çıkarılmasını talep etmiştir?

-         1877-78 Osmanlı RusSavaşı

42-  TicaretMahkemsini ikiye bölen hangi kanun ile kara ve deniz ticaret davaları ayrı ayrıolarak görülmüştür ?

-         Ticaret Kanunname-i Hümayunu’na Zeyl

43- O dönemde Temyiz mahkemesinin adı nedir ?

-         İstinaf Mahkemesi

44- Şirketler için tahvil çıkarma yani borçlanma hakkı hangi padişah döneminde bir ara yasaklanmıştır ?

-         Sultan Abdülaziz

45-  İlk anonim şirket içtüzük örneği hangitarihte yayımlanmıştır ?

-         29 Kasım 1882

Not : 1864 ten beri fiili olarak kullanılmaktaydı.

46- İlk yerli anonim şirketi nedir ? En önemli müşterisi kimdir ?

-         Şirket-i Hayriyye

-         Sultan Abdülmecid’in annesi Bezmialem Valide Sultan

47-  Ülkede­ki yerli ve yabancı şirketleri özendirici alınan  kararlar nelerdir ?

-         Yurt dışından getirtilen alet ve makineleri gümrük vergisinden muaf tutmak­

-         1876'da tekstil ürünlerinin iç ve dış gümrüklerden muaf olduğunu açıkladı.

-         1877’de  deri sanayii ürünleri  muafiyet kapsamına alındı.

-         Anonim maden şirketikurmayı kolaylaştıran düzenlemeler yapıldı.

48-  1830'lardan itibaren Fırat vadisinden Basra körfezi­ne ulaşacak bir demiryolunun keşfini yapmak üzere bölgeye gönderilen İngiliz albay kimdir ?

-         Francis Chesney

49-  1851'deOsmanlı Devleti ve İngilizler arasında çıkan diplamatik krizin sebebi nedir ?

-         İngilizlerin 1851'deHindistan yolunu kısaltmak amacıyla İskenderiye ve Kahire üzerindenKızıldeniz'e varacak bir demiryolu imtiyazını Osmanlı hükümetini devreden çıkar­tarakMısır Valisi Abbas Paşa'dan alması

Not : Neticede, padişah fermanıylaimtiyazın verilmesiyle başlayan ve İskenderiye ile Kahire arasındaki 211 km'likkısmı 1856'da tamam­lanan bu hat, Osmanlı Devleti'nde inşa edilen ilk demiryoluolup Süveyş Kanalı'nın açılmasından sonra önemini ve işlevini yitirdi.

50-  İngilizlerin Batı Anadolu ve Rumeli de imtiyazını alıp yaptırdıkları demiryolları nelerdir ?

-         Batı Anadolu : İzmir-Aydın

Not :Bu hat Osmanlı Anadolusu'nda inşa edi­len ilk demiryoludur

-         Rumeli :

1-    Köstence-Çernovada(Boğazköy) Demiryolu

Not :İngilizler Osmanlı Devleti'nin tahıl ambarı olan Dobruca ovasının tarımsalpotansiyelini değerlendirmek amacıyla inşa etmişlerdir. Osmanlı Rumelisinde yapılan ilkdemiryolu­dur. 1857 tarihinde İngilizlere verilen imtiyazın süresi 99 yıl olup kilomet­re garantisi yoktu.1882 de Romanya tarafındansatın alınmıştır.

2-    Rusçuk-Varna Demiryolu (Osmanlı-Rus Savaşından sonra Bulgaristanda kalmıştır

51-  Kilometre garantisi nedir ?

-         Osmanlı hükümeti, yabancı sermayeyi ülkeyeçekebilmek için bazı teşvikler uyguladı. Bunlardan birisi, demiryoluşirketlerine inşa ettikleri kilometre başına yıllık bir geliri garanti etmekti.Şirketin yıllık geliri belirlenen rakamın altında kaldığında aradaki farkıhükümet ödemekteydi

52-  Bizzatdevletin inşa ettiği demiryolları nelerdir ?

-         Haydarpaşa-İzmit Demiryolu (1880 kadar devletçe işletildikten sonra İngilizlere bırakıldı)

-         Mudanya-Bursa Demiryolu 1875 de tamamlandı

53-  Rumeli Demiryollarının yapımı için Osmanlı Devleti kim ile anlaşmıştır ?

-         Baron Maurice deHirsch

54-  Yabancı sermayenin ülkeye girdiği en önemli vasıtalardan biri nedir ?

-         Demiryolları

55-  Demiryollarının olumlu etkilendiği alan nedir ?

-         Osmanlı Tarımı

56-   I. Abdülhamid, 1789 yılında Osmanlı-Rus ve Osmanlı-Avusturya savaşları devam ederken hangi ülkeden borç almayı düşünmüştür?

-         Hollanda

57-  1854de Osmanlı Devleti hangi banker ailesi aracılığı ile Londra ve Pariste satışaçıkarmıştır ?

-         Rothschild

58-  İlk borçlanma nasıl olmuştur  ?

-         İn­giliz hükümetinin desteğiyle ve Londra'da Palmer ve Paris'te Goltschmidt Şirketlerinin aracı­lığıyla üç milyonu hemen ve iki milyonu da gerektiğinde kulla­nılmak üzere toplam beş milyon sterlin borçlanıldı.

59-  Hangi savaş yıllarında dış borçlanma başlamıştır ?

-         Kırım Savaşı

60-  1865'te altı milyon sterlinlik borçlanmanın Osmanlı dış borç tarihi açı­sından önemi nedir ?

-         Hazinenin, artıkönceki borçlanmaların taksitleri­ni ödeyebilmek için dış borca başvurmak zorunda kalması. 

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 7. ÜNİTE

OSMANLIDEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ  7.ÜNİTE

SORULAR

1-    Aydınlanma nedir ?

-       16.yüzyılda italya'da bilim ve sanat alanındaki gelişmelerle başlayan süreçsonunda 18. yüzyıl Avrupasında düşüncenin baskılardan kurtularak aklınöncülüğünde bağımsızlığa kavuştuğu dönemi niteler.

2-    19. yüzyılda Osmanlı toplumsal yaşamında öne çıkanmekânlar nelerdir ?

-      İskeleler,tica­ret merkezleri, çarşı-pazarlar, ibadethaneler ve en önemlisi dekahvehaneler

-      Mesire(gezinti) yerleri, bekâr odaları, berber ve hamam gibi uğrak yerleri

3-   Havadis Jurnalleri nedir ?

-      Devletin uygula­maya koyduğu yeniliklerin kamuoyunda ne tür etki ve tepkiler yarattığını belirle­mek amacıyla ve hafiyeler aracılığıyla hazırlattığı  istihbarat ra­porları

4-   Reform sürecinin sıkıntılı olmasındakisebepler nelerdir ?

-      Geleneğin gücü

-      Kemikleşmiş dini algılar

-      Kuruludüzende elde edilmiş kazanından kaybetme korkusu

-      Değişimin getireceği yeni sonuçların yarattığı endişeler

5-   II. Mahmud’un  1829-1837  yıllarında yaptığı beş yurt gezisi nerelere olmuştur ?

-      Ege ve Doğu Trakya'daki bazı şehirler : Tekirdağ, Çanakkale Boğazı, Ge­libolu,Edirne, Gemlik, İzmit, Varna, Şumnu, Silistre, Rusçuk

6-   II. Mahmud hangi gemi ile yolculuk yapmıştır?

-      İngiltere'denalınan ilk buharlı gemi olan Sü­rat ile

7-    Padişahın tebaasıyla dolaylı temas, bilgilendirme ve ken­dinihatırlatma çabasının yansımalarına örnek neler verilebilir ?

-      1831'den itibaren Takvim-i Vekayi adıyla resmi bir gazetenin yayın hayatına başla­ması

-      1836'da kamuya açık yerlere padişahın portresinin (tasvir-i hümayun) asıl­ması gibi

8-   Abdülmecidin ziyeret ettiği yerler nereleridir?

-      1844 ve 1846'da İzmit, Bursa, Çanakkale, Adalar

9-   Matbaayı icat eden kimdir ?

-       JohannesGutenberg

10-  Osmanlı sınır­ları içinde ilk matbaayı kim kurmuştur ?

-       1493de Yahudi mülteciler

11-  İlkTürk matbaasını kimin çabaları ile  kurulmuştur?

-       1727de İbrahim Müteferrika

12-  Müteferrika matbaası hangi kitabın basımı ile yayım hayatına başlamıştır ?

-      1729'da asıl adı Sıhahü'l-Cevherî olan Vankulu Lügatini basarak yayım hayatına başladı.

13-  Kurulduğuyere nispetle Üsküdar Matbaası olarak da anılan devletin kurduğu matbaanın adınedir ?

-       Daru’t-Tıbaatü’l- Cedide

Not: 1831'de Beyazıt'a taşınan ve ardından da Takvim-i Vekayi adıyla yayımlanan res­mi gazetenin basımını gerçekleştirmek üzere kurulan Takvimhane-i Âmire ile bir­leştirilen bu basımevi Matbaa-i Âmire adını aldı

14-  Osmanlı yayın hayatını etkilemiş olan iki matbaanelerdir ?

1-   Kayol Matbaası : Taş baskı (litografi) tekniğin iülkeye getiren Kayol Kardeşlerin (Henri Caillol vejac-ques Caillol) 1831'de İstanbul'da kurdukları matbaadır.

2-   Bulak Matbaası : Kavaklı Mehmed Ali Paşa'nın 1822'de Kahire'de kurdu­ğu yine taşbaskısı tekniğini kullanan meşhur Bulak Matbaası'dır

15-  Askeri li­teratürü zenginleştirmek ve harbiye öğrencilerinin ders kitaplarını basmak için kurulan matbaalar nelerdir ?

-       1831'de Seraskerlik ve 1835'te de Maçka Mekteb-i Harbiyye Matbaaları kuruldu.

16-  İlk özel gazete hangisidir ?

-      1860 da çıkan Tercüman-ı Ahval

17-  1862 de çıkan gazetnin adı nedir ?

-      Tasvir-i Efkar

18-  Resmi gazete hangi tarihte ve adla yayınlamıştır ?

-      1831 den itibaren Takvim-i Vekayi

19-  Hükümet 1867'de çıkardığı Türkçe ve yabancı dillerdeki basın faaliyet­lerine ciddi sınırlamalar getiren  kanunun adı nedir ?

-      Kararname-i Âli

20-  İstanbul'daki Fransız elçiliği matbaasında basılan  ilk gazete nedir ?

-      Bul­letin deNouvelle

21-  Siyonizm nedir ?

-       Filistin'de "vaat edilmiş topraklarda Yahudiler için bir vatan kurulmasını hedefleyen dini-siyasi harekettir. 19. yüzyılda Theodor Herzl'in çabalarıyla uluslararası siyasetin önemli konularından biri haline gelmişti.

22-  İzmirde çıkan yerel gazeteler nelerdir ?

-      İzmir'de de Fransız­ca gazeteler :  Spectateur Oriental, Le Smyrneen, Le Co­urrier de Smymeve Journalde Smyrne

-      1840'lardan itibaren çıkan Ladino, Rumca, Ermenice ve Bulgarca yerel gazeteler de vardı; ancak, bun­lar zamanla İstanbul'a taşındı.

23-  Levonten nedir ?

-      Doğu'da, özellikle İstanbul, İzmir ve Selanik gibi ticaret merkezlerine yerleşip evlilik yoluyla buradaki gayrimüslimlerle karışan Batılıları nitelerdi

24-  Ladino nedir ?

-      İspanya Yahudilerinin konuştuğu Hint-Avrupa kökenli karma bir dildir

25-  Panslavimizminsözcüsü olan gazetenin adı nedir ?

-      Çarigradski Vestnik

26-  Osmanlı coğrafyasında genel kamuoyunu yönlendirmek­ten uzak olan gazeteler nelerdir ?

-       Farsça, Sırpça, Romence, Ulahça,Arnavutça, İtalyanca ve Almanca

27-  Hangi olaydan sonra Türkçe ve diğer dillerdeki yayın sa­yısında patlama yaşandı ?

-      24 Temmuz 1908'de II. Meşrutiyetin ilanı

28-  Osmanlı sınırları içerisinde çıkan ilk Türkçe gazete nedir ?

-       Kavaklı Mehmed Ali Paşa'nın talimatıyla 1828'de Kahire'de yayın hayatına başlayan Vekayi-i Mısriyye

Not : Fransızcanüshası : Moniteur Egyptien

29-  Takvim-i Vekayi kimin yönetiminde çıkmıştır ?

-       Vakanüvis Mehmed Efendi

30-  Alexandre Blacque yönetiminde Fransızca ve Ocak 1832'den itibaren de Erme­nice,Rumca, Arapça ve Farsça nüshaları çıkarılan gazetenin adı nedir ?

-      Le  Moniteur Ottoman

31- Takvim-i Vekayi'in çıkarılma­sında etkili olan olay nedir ?

-      Yunanistan'ınbağımsızlığını kazandığı süreçte iç ve dış kamuoyu­na karşı devletingörüşlerinin aktarılamamış olması

32-  Hangigazeteler bazen Fransız tüccarların çı­karlarını korumak amacıyla Osmanlı Devleti lehinde yazılar yayımlanmıştır.

-      Alexandre Blacque’nin çıkardığı Spec­tateur Oriental ve Courtier de Smyrne

33-  Osmanlı sınırları içinde özel teşebbüsün çıkardığı ilk gazete olan Ceride-i Ha­vadis’in imtiyaz sahibi kimdir ?

-      William Churchill

34-  Tercüman-ı Ahval  ile ilgili enler söylenebilir ?

-      Bir Osmanlı vatandaşı olarak Agah Efendinin çıkardığı ilk özel gazetedir

-       İlk sayısı 22 Ekim 1860'da çıktı.

-       Başyazarı İbrahim Şinasi, aynı zamanda gazete­nin yayın ilkelerini ve karakterini belirleyen isimdi.

-       Türk basınında imzalı başyazı geleneğini başlatmıştır.

-       Dilisade ve habercilik anlayışı liberaldi

-       Dahasonra YeniOsmanlılar şeklinde adlandırılacak olan muhalif kalemlerin yetiştiği bir mektep oldu.

-       İlkkez haber kaynaklarının belirtilmesi gibi bir takım yenilikle­re  imza attı.

35-  Zamanla Yeni Osmanlılar olarak adlandırılacak olan muhalif kesimin sesi haline gelen İbrahim Şinasi'nin çıkardığı gazetenin adı nedir ?

-       Tasvir-i Efkar

36-  Şinasi’den sonra Tasvir-i Efkar gazetesini yönetenler kimlerdir ?

-       Namık Kemal

-       Recaizade Mahmud  Ekrem

37-  Filip efendinin yönetiminde yayın hayatına başlayan Muhbir’in Kastamonu'ya sürülen yazarı kimdir ?

-       Ali Suavi

38-  Dünyada ilk derginin adı nedir  ?

-       Kıta Avrupa'sında 1665 yılında Paris'te yayın hayatına başlayan Journal de Sa­vant

39-  Osmanlı dünyasında yayımlanan ilk derginin adı nedir ?

-        Mart 1849'da çıkma­ya başlayan Vekayi-i Tıbbiye

40-  Temmuz 1862'de Münif Paşa'nın gayretleriyle kurulmuş olan Cemiyet-i İlmiyye-i Osmaniyye'nin yayın organı olarak çıkartılan derginin adı nedir ?

-       Mecmua-yıFünun

41-  Başlıca diğer dergiler nelerdir ?

-       Mir'at

-       Cemiyet-i Kitabet'in çıkarttığı Mec­mua-yı İber-i İntibah

-       Mecmua-yı Ceride-i Askeriyye

-       Mecmua-yı Maarif

-       Tuhfetü't-Tıb

-       1872'de devlet desteğiyle Ahmed Mithat Efendi'nin yönetiminde Dağarcık

-       Diyojen: İlk Mizah dergisi

42-  1841 Niş İsyanı ve 1850 Vidin İsya­nı'na yol açan sebepler nelerdir ?

-       Niş İsyanı'na : Vergilerle ilgili sorunlar

-       Vidin İsya­nı'na : An­garyanın sürdürülmesi ve eyalet meclislerindeki temsil konusu

43-  1859'd agizli bir ce­miyet kuruldu. Gerekirse silâhlı bir darbeyle Sultan Abdülmecid'in saltanatına son vermeyi amaçlayan bu örgütün üyeleri kimlerdir ?

   Askeri kanattan :

-       Hüseyin Daim Pa­şa,Caferdem Paşa, Binbaşı Rasim Efendi, Arif Bey

-        

  Din adamlarından :  

-      Tophane Müftüsü Bekir Efendi

-       Süleymaniyeli Şeyh Ahmed Efendi

-       Fatih Medresesi hocalarından Nasuhi Efendi

-       Hezargradlı Şeyh Feyzullah Efendi

44-  Cemiyetin lideri ve başkan vekili kimdir ?

-       Beyazıt Medresesi Mü­derrisi Şeyh Ahmed Efendi

-       Başkanvekili Hüseyin Daim Paşa idi.

45-  Cemiyetinen aktif üyesi kimdir ?

-       Cemiyet adına propaganda yapma ve taraftar toplama işlerini de üst­lenen Tophane-i Âmire kâtiplerinden Arif Bey

46-   Bu gizli cemiyete verilen diğer bir ad nedir ?

-      Fedailer Cemiyeti

47-  Gizli cemiyeti suçüstü yakalanmasını sağlayan kimdir ?

-      Mirliva Hasan Paşa

48-  Bu olay hangi ad ile anılır ?

-      Kuleli Vakası

49-  Cezalarının önce idam sonradan Abdülmecidin sürgüne çevirdiği kişiler kimlerdir ?

-      Şeyh Ahmed Efendi

-      Ferik Hüseyin DaimPaşa

-      Caferdem Paşa

-      Arif Bey

-      Binbaşı Rasim Bey

50-  Muhalif kesimin amacı nedir ?

-      Siyasi, idari ve hukuki dönüşümü sağlayacak yasaların hazırlanıp devleti meşruti parlamenter bir sisteme kavuşturmak

51-  Muhaliflerin çıkardığı örgütler nelerdir ?

-      1865 yılında Meslek

-      1867'de YeniOsmanlılar

52-  Meslek cemiyetinin kurucuları  kimlerdir ?

-      Sa­ğır Ahmedbeyzâde Mehmed Bey

-      Menapirzâde Nuri Bey

-      Kayazâde Reşad Bey

Not : Kurucu üyelere za­manla Subhipaşazâde Ayetullah Bey ile Mir'at gazetesinin sahibi Refik Bey de ka­tıldı.

53-  Cemiyetinkurucusu olan Mehmed Bey kimin yeğeni idi ?

-      Sadrazam Mahmud Nedim Paşa

54-  Meslek Cemiyeti, hangi  örgütün prensipleri örnek alınarak kurulmuştur ?

-      İtalyan Carbonarie(Karbonari) Cemiyeti'nin teşkilatlanma prensiplerine göre

55-  Gizlibir örgüt olan Meslek Cemiyeti'nin Yeni Osmanlılarla karıştırılmasının ne­deninedir ?

-      Kuruluş toplantısına sonradan Yeni Osmanlıların önde gelenlerinden biri ola­cak olan Namık Kemal'inde katılmış olması

56-  Meslek cemiyetine maddi destek veren kimdir ?

-      Mustafa Fazıl Paşa

57-  Sultan Abdülazize suikast yapmak üzere İstanbula geldiği iddia edilen kimdir ?

-      Mehmed Efendi

58-  Mehmed Efendinin İsviçre'de Hüseyin Vasfi Paşa ile çıkardığı gazetenin adı nedir ?

-      İnkılap

59-  Yazılarında sert bir dil kullanan cemiyet üyeleri 1870-1871 savaşında kimlerin yanında gönüllü savaşmışlardır ?

-      Fransız ordusunun yanında Almanlara karşı

60-  Yeni Osmanlıların kurucuları kimlerdir ?

-      Namık Kemal, Ziya Bey (Paşa), Ali Suavi ve ÂgâhEfendi

61-  Jön (Jeunes) tabiri nedir ?

-      19. yüzyıl boyunca Avrupa'da monarşik yönetimlere başkaldıran, hukuk ve millet iradesinin üstünlüğünü savunan devrimcileri tanımlamak için kullanılırdı.

62-  Osmanlı aydın muhalefeti kendilerine hangi adları vermişlerdir ?

-      Türkistan'ın erbâb-ı şebâbı

-      Civan-ı Türkistan" (Türk Gençleri)

-      İttifâk-ı  Hamiyyet (Vatanseverler Birliği)

63-  Yeni Osmanlıların bir araya gelmesinde rolü olanlar kimlerdir ?

-      Tasvir-i Efkâfın sahibi İbrahim Şinasi

-      Mısırlı Prens Mustafa Fazıl Paşa

-      Coımier d'Ori­ent adıyla Fransızca bir gazete çıkaran Jean Pietri (Giampietri)

64-  Mustafa Fazıl Paşanın Hükümete muhalif olmasını sağlayan etkenler nelerdir ?

-      28 Mayıs 1866 tarihli fermanla Mısır'ın veraset sisteminde yapılan bir değişiklikle valilik hakkının elinden alınması ve Mısır'daki mal varlığı satılarak sus payı olarak kendisine öden­mesi üzerine hükümete karşı basın yoluyla muhalefete başladı.

65-  Hükümet’in muhaliflerin sert eleştirileri yüzünden aldığı önlemler nelerdir ?

-      Muhbir bir ay süreyle kapatıldı.

-      Kararname-i Âli çıkarıldı.

-      Ali Suavi ve Âgâh Efen­di Kastamonu'ya sürüldü

-      Namık Kemal rütbesi yükseltilerek Erzurum vali yar­dımcılığına atandı.

-      Ziya Bey  Kıbrıs mutasarrıflığıyla İstanbul'dan uzaklaştırıldı.

66-  Mustafa Fazıl Pa­şa’nın Sultan Abdülaziz’e hitaben kaleme aldığı meşhur mektubu hangi gazetede tam olarak yayınlamıştır ?

-      La Liberte

67-  Mektubun içeriğinde neler vardır?

  Osmanlı Devleti'nin mevcut sorunları hakkında bazı tespitler ve bunların çözümü için alınacak      tedbirler olmak üzere iki kısımdan oluşmaktaydı :

-       Ülkenin içinde bulunduğu sıkıntılı durumdan kurtulabilmesi için hürriyet ortamının sağlanması, bunun da Müslü­man ve Hıristiyan bütün Osmanlı vatandaşlarına hak ve sorumlulukta eşitlik tanı­yacak özgürlükçü bir yönetim anlayışıyla mümkün olacağını savunmaktaydı.

-       Son bölümde Meşrutî idareye geçilmesine, bir başka ifadeyle, halk iradesini yansıtacak bir millet meclisi açılmasına yer verilmekteydi.

68-  Pariste Yeni Osmanlılara katılan  kişiler kimlerdir ?

-      Paris elçiliği görevlilerinden Kânipaşazâde Rıfat

-      Teodor Kasap

-      Elçilik imamı Hoca Tahsin

69-  Paris elçisi Cemil Paşa’nın  talebi ile Paris'i terk edilmeleri istenen yeni muhalifler nerelere gitmiştir ?

-       Namık Kemal, Ziya Bey, Âgâh Efendi ve Ali Suavi Londra'ya

-       Meslekçilerden Mehmed Bey, Nuri Bey ve Reşad Bey, Jersey Adası'na

-       Rıfat Bey de Brük­sel'e

70-  Muhaliflerin çıkardığı gazeteler nelerdir ?

-      Muhbir (İkinci kere Pariste) : Ali suavi

-      Hürriyet : NamıkKemal ve Ziya Bey, Londrada

-      İttihad ve İnkılap : Meslek­çiler'den Mehmed Bey, Nuri Bey ve Reşad Bey, Hüseyin Vasfi Paşa'yla Birlikte

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 8. ÜNİTE

OSMANLI DEVLETİNDE YENİLEŞME HAREKETLERİ 8. ÜNİTE SORULAR

1-   Osmanlı idari ve sosyal düzeninin felsefi temelleri hangi esaslar çerçevesinde şekillenmiştir?

-      Türk Devlet geleneği ve İslâm dininin esasları çerçevesinde şekillendi. Söz konusu anlayış Daire-i adliyye, yani adalet dairesi veya hak­kaniyet çemberi şeklinde adlandırıl­mıştır.

2-    Daire-iAdliye esasları nelerdir ?

-       Dünyabarışı, ancak adaletle sağlanabilir (adalet)

-       Dünya,duvarı devlet olan bir bahçe gibidir

-       Devletindüzenleyici gücü ka­nundur (kanun)

-       Kanununkoruyucusu güçlü bir iktidardı (iktidar)

-       Sağlambir iktidar ve devlet için güçlü bir ordu şarttı (ordu)

-       Güçlübir ordu için dolu bir hazine (servet) gereklidir

-       Buservet ancak bolluk ve huzur içinde yaşayan bir halktan sağlanabilir (halk)

-       Halkınhuzur ve refah içinde yaşaması ise âdil bir yönetimle mümkündür.

3-    18.yy da Osmanlı sosyal yapısının çözülmesinde rol oynayan dış etkenler nelerdir ?

-       Rusya,Avusturya ve İran savaşları

-       1789 Fransız İhtilali

-       Fransa'nın 1798'de Mısır'ı işgal girişimi

4-    Gayrimüslim tebaayı harekete geçiren etkenler nelerdir ?

-       Fransa'nın 1797'de Avusturya ile imzaladığı Cam­po Formio Antlaşmasıyla Mora ve Arnavutluk sahillerine yerleşmesiyle ihtilâlin yaydığı fikirlerin bölgeye taşınması

-       Mısır'ın işgali sırasında Rusya'nın müttefik devlet statüsüyle bölgeye gelişi

-       Rusyanın Panslavizm politikası balkanlarda bağımsızlık hareketlerini başlattı

5-    Kamuoyunun sadece Müslüman kesimle, başkentle ve yakın çevresiyle sınırlandırılamayacağını gösteren  olaylar nelerdir ?

-       1804’te Sırp başkal­dırısı

-       1821'de ciddi bir iç tehdide dönüşen Mora (Rum) İsyanı

6-    Hangi dergi ile geniş kitlelere yönelim başlamıştır ?

-       Dağarcık

7-    II .Mahmud, saltanatının hemen başında mutlak iktidarını gölgeleyen ve ayan­ları siyaset denkleminde önemli bir unsur haline getiren hangi anlaşmayı hükümsüz kılmıştır ?

-       Sened-iİttifak

8-    II. Mahmud döneminde 1836 tarihli düzenlemeyle, hangi makam protokolde sadaret ve şeyhülislamlık makamıyla denk kabul edilmiştir ?

-       Seraskerlik

9-    Islahat Fermanında Müslüman kesimin tepkisini çeken unsurlar nelerdir ?

-       Gayrimüslimlere dini-mezhepsel güvencelerin yanında idari, hukuki ve sosyal alanda geniş haklar verilmesi

-       Cizyenin kaldırılması

-       Gayrimüslim­lerin devlet memuru olabilmesi

-       Patrik­haneye hukuki davalara bakma yetkisi­nin verilmesi

-       Gayrimüslim­lere İl genel meclislerine üye­lik  haklarıverilmesi

-       Gayrimüslim­lere Bedelli askerlik gibi haklar verilmesi

10-  İlk örgütlü işçi eylemi nedir ?

-       1863'te Zonguldak kömür madeni işçilerinin iş bırakması

11-  Gerçek anlamda ilk işçi grevi ne zaman ve nasıl olmuştur ?

-        Beyoğlu Telgrafhanesi işçilerinin Şubat 1872'deki iş bırak­ma eylemi

12-  Tatil-i Eşgâl nedir ?

-       Grev

13-  Memurlara geleneksel kıyafet yerine ceket, pantolon ve fes giyme zorunluluğu hangi tarihten itibaren getirilmiştir ?

-       1829

14-  Getto nedir ?

-       Bir kentte asli unsurun dışındaki küçük grupların dış dünyaya olabildiğince kapalı olarak yerleştiği kenar mahalleler için kullanılır, ilk önce Ortaçağ'da Venedik'te Yahudilerin zorunlu olarak iskân edildiği mahalle bu isimle anılmış;daha sonra tüm Yahudi mahallelerinin genel adı olmuştur.

15-  Cami müştemilâtında yer alan odalarda hangi meseleler görüşülürdü ?

-       Geçici barınma

-       Miras taksimatı

-       Nikâh, boşanma

-       Askerlik işlemleri

16-  19.Yy ikinci yarısından sonra Osmanlı Toplumunda üretime dayalı iktisadi anlayış yeri­ne, ithalata dayalı tüketim eğilimi ortaya çıktı. Bunun sonuçları nelerdir?

-       Küçü kölçekli geleneksel üretim terk edildi

-       Zanaatkârlar zor duruma düştü ve neticede meslek çarşıları kan kaybederken klasik esnaf düzeni bozulmaya başladı.

-       Bu durum top­lumun temel dayanaklarından biri olan esnaf ve zanaatkarların hayat standardını düşürürken, zamanla ücretli işçilere dönüşmelerine yol açarak geleneksel Osman­lı sosyal düzeninin çözülmesinde önemli rol oynadı.

17-  19.Yy ikinci yarısından sonra Osmanlı Toplumunda yüksek kesimin konak ve köşk hayatında eklenen yapı nedir?

-       Sayfiye (Yazlık)

18-  1836'da Azapkapı-Unkapanı arasında inşa edilen ve ücret alınmayan köprünün adı nedir ?

-       Hayratiye

19-  Vapur şirketleri ve hatları nelerdir ?

-       1850'de kurulan Şirket-i Hayriyye : Kabataş-Üsküdar ve Eminönü-Boğaziçi

-       Haliç Vapur Şirketi : Eyüp-Hasköy hattında  

-       Fevâid-iOsmaniyye (İdare-i Aziziyye, İdare-i Mahsusa) : Marmara-Adalar

20-  İletişim ve ulaşım alanında yapılan yenilikler nelerdir ?

-      Sultan Abdülmecid devrinde 1840'ta Posta Nezareti kuruldu

-      Merkezde ilk postane Yenicami avlusunda Postahane-i Âmire adı ile açıldı

-      İlk telgraf denemesi 9 Ağustos 1847'de sarayda yapıldı. Bu denemenin başarılı ol­ması üzerine Mors Alfabesi'nin mucidi Samuel Morse'a Sultan Abdülmecid tarafın­dan nişan verildi.

-      İlk telgraf hattı ise 1853-56 Kırım Savaşı esnasında çekildi

-      İlk telgrafhane, yabancı ve Levanten burjuvazinin yoğun olduğu ve özellik­le bankerlerin mekân tuttuğu Beyoğlu'nda Galata Telgrafhanesi adıyla kuruldu.

-      Hükümetin daveti üzerine mühendis Doloro ile Black'ın 1855'te döşediği İstanbul-Edirne-Şumnu telgraf hattı çekildi.

-      15Eylül 1855'te Osmanlı Telgraf Umum Müdür­lüğü açıldı

21-  Beylerbeyi Sarayı'nın aydınlatılması için inşa edilen aydınlatma gazhenesinin adı nedir ?

-      Üs­küdar Kuzguncuk Gazhanesi

22-  1880'de  genel Şehir aydınlatması amacı ile kurulan kurumun adı nedir ?

-      Yedikule Gazhanesi

23-  Havagazı üretmek için kurulan kurumun adı nedir ?

-      1891'de kurulan Kadıköy Hasanpaşa Gazhanesi

24-  Londra ve NewYork'tan sonra dünyanın en eski üçüncü metrosu olan İstanbul Karaköy'deki Tünel'in inşa süreci kimin girişimleri ile başlamıştır ?

-      Fransız mühendis Eugene Henri Gavand

25-  Ramazanda İstanbul halkının akşam namazından sonra gittiği tiyatrolar nelerdir ?

-      Beyoğlu'nda Bosco,Naum

-      Gedikpaşa'da Güllü Agop

-      Üsküdar'da Aziziye

26-  Sultan Abdülmecid devrinde Ocak 1859'da perde­lerini açan Dolmabahçe Sarayı Tiyatrosunda resital ve konserler verenler kimlerdir ?

-      Ünlü piyanist Franz Liszt

-      Macar keman virtiözü August d'Adelburg

-      Piyanist Leopold de Meyer, Eugene Leon Vivier

-      Belçikalı keman virtiözü Henri Wieuxtemps ile eşi piyanist Josephine

27-  19. yüzyılın sonlarında elitlerin sosyalleşme mekanları nasıldır ?

-      Batı'da kulüp denilen ve o dönemde Encümen-i Ülfet olarak çevrilen elitlerin sosyalleşme mekânı. İlk kulüp 1870'de Çemberlitaş'ta açıldı.

28-  Hıdiv nedir ?

-       1866-1922 yılları arasında sadrazamın rütbe ve derecesinde bulunan Mısır valilerine verilen unvandır.

29-  İlk modern belediye teşkilatı nerede ve hangi ad ile kuruldu ?

-      Beyoğlunda : 1858'de Altıncı Daire-i Belediyye ismiyle

30-  Vitrin düzenlemelerini kimler başlatmıştır ?

-       Bonmarşeler